การเจริญสติปัฏฐานกับการสังวรอินทรีย์
ถ. การเจริญสติปัฏฐาน คือ สติปัฏฐานเกิด กับการสังวรอินทรีย์นั้นต่างกันอย่างไร
สุ. ก่อนอื่น ที่ใช้คำว่า สติปัฏฐาน หรือ อินทรียสังวร อย่าเพิ่งรีบไป ค่อยๆ เข้าใจขึ้นว่า สติปัฏฐาน หมายความถึงสติที่ระลึกลักษณะของสภาพธรรมที่ กำลังปรากฏ เพื่อปัญญาจะได้เข้าใจถูกต้องในลักษณะของสภาพธรรมจน ประจักษ์แจ้งลักษณะที่แท้จริงของสภาพธรรมนั้น
ส่วนอินทรียสังวร อินทรีย์ ๖ คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ถ้าไม่มีตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ก็ไม่มีอะไรปรากฏให้ปัญญารู้เลย เพราะฉะนั้น การที่ปัญญาจะ รู้ได้ ก็รู้ในขณะที่มีการเห็น ไม่ใช่ว่าไม่มีการเห็นแล้วไปรู้ความจริงเรื่องการเห็น ไม่ใช่ว่าไม่ได้ยินแล้วไปรู้ความจริงของได้ยิน เพราะฉะนั้น เมื่ออินทรีย์มี ๖ คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ปัญญาก็รู้ความจริงในขณะที่สภาพธรรมปรากฏทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ ชื่อว่าเป็นอินทรียสังวรด้วยสติ
ถ. คือ สติระลึกว่าที่เห็นนั้น ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ไม่ใช่ตัวตน
สุ. ขณะนี้ที่กำลังเห็นเป็นนามธรรม เป็นสภาพรู้
ถ. เรียกว่าสติปัฏฐาน ๔ หรือเปล่า
สุ. ขณะนี้ระลึกที่ไหน ไปอ่านดูว่าสติปัฏฐาน ๔ จะพ้นจาก ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจหรือเปล่า ขันธ์มีไหม ในธัมมานุปัสสนาสติปัฏฐาน มีไหมขันธ์ ๕
ถ. สมาธินี่ไม่เกี่ยวเลย ใช่ไหม
สุ. สมาธิเกิดกับจิตทุกขณะ ถ้าเกิดกับกุศลจิตก็เป็นสัมมาสมาธิ ถ้าเกิดกับอกุศลจิตก็เป็นมิจฉาสมาธิ แม้สัมมาสมาธิก็มีหลายระดับขั้น โดยนัยต่างๆ