ภูมิของวิปัสสนา
สุ. ภูมิของวิปัสสนามีเท่าไร อะไรบ้าง
ก่อนอื่น เข้าใจเรื่องวิปัสสนากันหรือยัง คือ พอที่จะรู้คำภาษาบาลีที่เป็น ภูมิของวิปัสสนาหรือยัง
วิปัสสนา คือ ปัญญาที่รู้ชัดในลักษณะของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏ ถ้า พูดเพียงว่า ปัญญารู้ชัด ก็ไม่ทราบว่ารู้อย่างไรจึงจะรู้ชัด ก็ต้องตั้งต้นตั้งแต่กำลังเห็นเป็นธรรมที่เป็นอนัตตา ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ไม่ใช่ตัวตน กำลังได้ยินก็เป็นอนัตตา ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ไม่ใช่ตัวตน ทุกขณะในชีวิตประจำวันเป็นธรรมแต่ละอย่าง
เพราะฉะนั้น ภูมิของวิปัสสนา ภูมิ คือ ที่เกิดของปัญญาที่จะให้รู้แจ้งชัด คือรู้ชัดในลักษณะของสภาพธรรมขณะนี้ที่กำลังเห็นว่า ไม่ใช่ตัวตน และเป็น สภาพธรรมที่เป็นสังขารธรรมเกิดขึ้นและดับไปด้วย เหมือนกันหมดทุกขณะ ไม่ว่าจะทางตา หรือทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ
โดยศัพท์ก็ขอเชิญอาจารย์สมพร
อ.สมพร ที่ถามว่าภูมิของวิปัสสนามีเท่าไร ส่วนหนึ่งท่านอาจารย์ก็ได้บรรยายไปแล้ว ผมจะเพิ่มเติมอีกเล็กน้อยว่า ภูมิของวิปัสสนามี ๖ คือ ขันธ์ ธาตุ อายตนะ สัจจะ ปฏิจจสมุปบาท อินทรีย์
ทั้งหมดนี้เป็นภูมิของวิปัสสนา หมายถึงว่าเป็นปรมัตถธรรมล้วนๆ ไม่มีสัตว์ ไม่มีบุคคล ไม่มีตัวตน เป็นไปตามปัจจัย
การรู้อย่างนี้ยังไม่เกิดประโยชน์อะไร แต่เราจะต้องรู้ว่า วิปัสสนาเกิดที่ไหน อย่างที่อาจารย์บรรยายไปแล้วว่า เกิดทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย และทางใจ
ทางตาอะไรปรากฏ ทางหูอะไรปรากฏ ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจอะไรปรากฏ
ก่อนที่จะเป็นวิปัสสนา ต้องเข้าใจเรื่องขันธ์ หรือสิ่งที่ปรากฏ ถ้าพูดเรื่องขันธ์อาจจะยาก พูดอย่างภาษาง่ายๆ คือ อะไรปรากฏทางตา ที่ปรากฏทางตาก็คือสี หรือรูป ถ้าจะพูดเป็นรูป รูปก็คือรูปขันธ์ ตาก็คือรูปขันธ์ เห็นนั้นเป็นนามขันธ์ ซึ่งก็คือขันธ์ ๕ นั่นเอง ปรากฏทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ เข้าใจให้แจ่มแจ้งว่า สิ่งที่ปรากฏนั้นไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ไม่ใช่ตัวตน
บางทีเราเห็น บอกว่าเห็นต้นไม้ เห็นสัตว์ เห็นบุคคล เห็นอย่างนี้ไม่จัดว่า เป็นวิปัสสนา เพราะว่าต้นไม้จริงๆ ไม่มี คนจริงๆ ก็เป็นเพียงสมมติเท่านั้น คนจริงๆ ไม่มี จริงโดยสมมติ แต่ถ้าจะว่าคนจริงๆ ไม่มี ก็จะว่า พ่อแม่ก็ไม่มี ครูอาจารย์ก็ไม่มี
พ่อแม่มี ครูอาจารย์ก็มี แต่จริงโดยสมมติ เราจะเรียนวิปัสสนา ศึกษาวิปัสสนา ต้องจริงโดยปรมัตถ์ ซึ่งไม่มีบัญญัติเจือปน ไม่มีคน ไม่มีสัตว์ จึงจะบรรลุเป้าหมายที่แท้จริงได้