อุปาทาน ๔

ต่อไปเป็นอกุศลธรรมที่ได้แก่ โลภเจตสิกกับทิฏฐิเจตสิก คือ อุปาทาน ๔ ได้แก่ กามุปาทาน ๑ ทิฏฐุปาทาน ๑ สีลัพพตุปาทาน ๑ อัตตวาทุปาทาน ๑

สำหรับโลภเจตสิก ได้แก่ กามุปาทาน ๑ แต่ทิฏฐิเจตสิกนั้น ได้แก่ ทิฏฐุปาทาน ๑ สีลัพพตุปาทาน ๑ อัตตวาทุปาทาน ๑

ทิฏฐุปาทาน ได้แก่ ความเห็นผิด บาปบุญไม่มี แล้วก็ความเห็นผิดประการอื่นๆ ต่อๆ ไปทั้งหมด

สีลัพพตุปาทาน เวลาที่เข้าใจข้อประพฤติปฏิบัติคลาดเคลื่อนเป็นกายคันถะแล้ว ผูกไว้แล้วไม่ให้หลุดไปง่ายๆ แล้วท่านยังยึดมั่นอย่างเหนียวแน่นทีเดียวในข้อปฏิบัติผิดเป็นสีลัพพตุปาทาน ถ่ายถอนลำบาก เพราะเหตุว่ามีความยึดมั่นอย่างเหนียวแน่นทีเดียว [แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ 135]

และยังมี อัตตวาทุปาทาน ซึ่งได้แก่สักกายทิฏฐิ การเห็นผิดยึดถือสภาพธรรมว่าเป็นตัวตน

เพราะฉะนั้น ความเห็นผิดทั้งหมดมาจากอัตตวาทุปาทาน ซึ่งได้แก่ สักกายทิฏฐิ

นี่เป็นเรื่องของอุปาทาน ได้แก่ โลภเจตสิก ๑ ดวง ทิฏฐิเจตสิก ๑ ดวง

มีอกุศลเจตสิกถึง ๑๔ ดวง แต่เจตสิกซึ่งเป็นโลภะและทิฏฐิทำกิจของอกุศลธรรมมากกว่าอกุศลเจตสิกดวงอื่นๆ [แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ 135]