อกุศลมีมากแค่ไหน

เมื่อได้ฟังพระธรรมส่วนละเอียดมากขึ้น ก็จะรู้ว่าอกุศลธรรมมีหลายขั้น อกุศลอย่างหยาบเป็นเหตุให้เกิด กายทุจริต วจีทุจริต ทางกายมีประหัตประหารเบียดเบียน ยึดถือทรัพย์ของคนอื่นที่เจ้าของไม่ได้ให้เอามาเป็นของตน ทางวาจา ก็มีกิเลสขั้นหยาบที่ทำให้พูดเท็จ คำพูดที่น่าฟังกับคำพูดที่ไม่น่าฟัง เกิดจากจิตที่ต่างกัน คำพูดหยาบ ต้องเกิดจากอกุศลจิตที่มีกำลังมาก คำพูดที่แสดงถึงความสำคัญตน ก็เกิดจากอกุศลที่ตรงกันข้ามกับสภาพจิตใจที่อ่อนโยน มีเมตตา มีความเป็นเพื่อนอย่างจริงใจ

ที่มา ... แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ 7

นี่เป็นเรื่องธรรมทั้งหมด ซึ่งเมื่อศึกษาแล้วก็จะรู้ว่าอกุศลมีมากแค่ไหน และจะเห็นโทษภัยของอกุศล เริ่มคิดที่จะขัดเกลากิเลส นี่คือคุณประโยชน์ของพระธรรม แต่ถ้าไม่มีการพูดเรื่องธรรมเหล่านี้เลย ไม่ให้เกิดปัญญาจริงๆ แล้ว ไม่มีอะไรทำกิจของปัญญาได้ โลภะก็ต้องทำกิจของโลภะ มานะก็ต้องทำกิจของมานะ โทสะก็ต้องทำหน้าที่ของโทสะ เพราะว่าปัญญาไม่เกิด ต่อเมื่อไรปัญญาเกิดเมื่อนั้น ซึ่งเปรียบเสมือนแสงสว่าง ที่ทำให้เห็นสภาพธรรมทั้งหลายตามความเป็นจริง และจะรู้พระคุณของพระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าที่ได้ทรงพระมหากรุณา แสดงพระธรรมถึง ๔๕ พรรษา สำหรับพวกเราสมัยนี้

ถ้าเป็นท่านพระสารีบุตร เพียงฟังท่านพระอัสสชิแสดงธรรม ปัญญาที่ท่านสะสมมาแล้วมาก ก็ทำให้ท่านรู้แจ้งอริยสัจจธรรมเป็นพระโสดาบันได้ แต่คนในสมัยนี้อ่านอนัตตลักขณสูตร ซึ่งเป็นสูตรที่ท่านปัญจวัคคีย์ได้ฟังแล้วบรรลุธรรมเป็นพระอรหันต์ทั้ง ๕ รูป อ่านไปกี่ครั้งก็ยังเหมือนเดิม เพราะเหตุว่าสะสมปัญญาไม่พอที่จะละคลายและดับกิเลสตามลำดับ ไม่ใช่จากปุถุชนข้ามไปเป็นพระอรหันต์ทันที

พระโสดาบันคฤหัสถ์มีชีวิตประจำวันอย่างคฤหัสถ์ ท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐีก็เป็นพ่อค้า วิสาขามิคารมาตามีธุระกิจการงาน มีลูกหลานมาก พระอริยบุคคลขั้นพระโสดาบันอย่างท่านวิสาขามิคารมาตายังมีโลภะ โทสะ แต่ไม่มีความเห็นผิด ไม่เข้าใจผิดในสภาพธรรม เพราะรู้แจ้งอริยสัจจธรรมจากการฟังพระธรรมที่พระผู้มีพระภาคทรงแสดง แต่ตราบใดที่ยังไม่ใช่พระอรหันต์ ก็มีชีวิตอย่างคฤหัสถ์แต่เป็นอริยคฤหัสถ์ ไม่ใช่ว่าทุกคนมีปัญญาอยู่แล้ว แต่ปัญญาจะเกิดมีขึ้นได้โดยอาศัยการฟังพระธรรม แล้วพิจารณาไตร่ตรอง สนทนาธรรมเพื่อเข้าใจสภาพธรรมเพิ่มขึ้น เมื่อความเข้าใจเพิ่มขึ้นปัญญาก็จะเจริญขึ้น

ที่พูดว่าใช้สติใช้ปัญญานั้นไม่ถูกต้อง เพราะสติและปัญญาเกิดขึ้นเมื่อมีเหตุปัจจัย เมื่อไม่มีเหตุปัจจัยที่จะให้สติและปัญญาเกิด สติและปัญญาก็เกิดไม่ได้ เมื่ออบรมให้สติปัญญาเกิดขึ้น สติปัญญาจึงจะเกิดขึ้นได้ ไม่มีใครไปใช้สติปัญญาได้ เมื่อไม่ได้อบรมให้สติปัญญาเกิด ก็ไม่มีสติปัญญา แล้วจะไปใช้สติปัญญาได้อย่างไร แต่เมื่ออบรมเจริญเหตุให้เกิดปัญญา ปัญญาก็เกิดได้แม้ในขณะนี้

ที่มา ... แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ 8