อย่างไรปัญญาจะเจริญ
อ.สมพร เรื่องปัญญานี้เป็นเรื่องที่น่าสนใจจริงๆ ว่าทำอย่างไรปัญญาถึงจะเจริญ ปัญญาเล็กๆ น้อยๆ ก็ต้องอาศัยเหตุ อาศัยปัจจัยเกิดขึ้น
เหตุปัจจัยที่จะให้ปัญญาเกิดขึ้น ก็อาศัยผู้รู้อย่างที่กล่าว ถ้าไม่มีผู้รู้แนะนำ ผู้รู้นั้น ท่านกล่าวไว้ว่าบัณฑิตมีพระพุทธเจ้า เป็นต้น ใครก็แล้วแต่ที่เป็นผู้รู้ แต่ยกคำว่า เป็นต้น คือ มีพระพุทธเจ้าเป็นต้นนั่นคือบันฑิต แปลว่า ผู้รู้ สามารถจะแนะนำเราให้เข้าใจ การเข้าใจเรื่องบุญ เรื่องบาป นี้ก็เรียกว่าปัญญาเหมือนกัน ทีนี้เมื่อเราใส่ใจในเรื่องปัญญาอย่างนี้ว่าจะเกิดขึ้นได้อย่างไร ก็ไปหาผู้รู้ ก็คือคบนั่นเอง เมื่อคบสัตบุรุษมีพระพุทธเจ้า เป็นต้น เป็นเหตุข้อที่ ๑ ทำปัญญาให้เกิดขึ้น
เหตุข้อที่ ๒ คือ ฟังธรรมะ ฟังธรรมของท่าน ฟังแล้วไม่เข้าใจก็ฟังใหม่ หรือถาม ไต่ถาม หรือฟังแล้วก็ฟังอีก จนกระทั่งแจ่มแจ้งแล้ว ปัญญาเกิดจากการฟังเรียกว่าสุตตมยปัญญา เกิดจากการฟัง
เมื่อฟังแล้วปัญญาของเราสามารถจะเกิดเองได้โดยการคิด เรียกว่า จินตามญปัญญา คิดถึงสิ่งที่เราฟัง
เมื่อคิดใคร่ครวญดีแล้ว ปัญญานั่นก็เกิดขึ้น เจริญขึ้นๆ ด้วยอำนาจการภาวนา เรียกว่า อบรมให้มี ให้เป็นได้ว่า ภาวนามยปัญญา
เหตุเกิดของปัญญาก็มีอยู่โดยชอบแค่นี้
ที่มา ...