จิตที่ไม่ใช่วิถี-วิถีจิต
เด่นพงศ์ วิถีจิตแรกเกิดขึ้นจากปัญจทวารวิถี หรือเปล่าครับ
สุ. ต้องจำไว้ว่า ถ้าจะแบ่งจิตอย่างใหญ่ๆ เป็น ๒ ประเภท คือ จิตที่ไม่ใช่วิถีจิต เพราะเหตุว่าไม่ได้อาศัยตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ แต่ว่ามีอารมณ์ซึ่งสืบต่อมาจากปฏิสนธิ และอารมณ์ของปฏิสนธิก็สืบต่อจากอารมณ์ใกล้จะจุติ ใกล้ตายของชาติก่อน จิตเหล่านี้ไม่ต้องอาศัยทวารหนึ่งทวารใดเลย ขณะนั้นไม่ได้รู้สึกตัวเลย แต่เวลาที่จะรู้อารมณ์หนึ่งอารมณ์ใด ต้องอาศัยทวารหนึ่งทวารใด แม้แต่คิด ขณะนอนหลับสนิทกับขณะที่คิดต่างกัน ขณะที่นอนหลับสนิท ภวังคจิตเกิดดำรงภพชาติ ไม่เห็น ไม่ได้ยิน ไม่ได้กลิ่น ไม่ลิ้มรส ไม่รู้สิ่งที่กระทบสัมผัส ไม่คิดนึก ไม่ฝัน ภาวะที่หลับสนิทเป็นภวังคจิต แต่เดี๋ยวนี้ทำไมเห็น ต้องไม่ใช่ภวังคจิต ต้องรู้ว่าขณะใดก็ตามที่เห็น ได้ยิน ได้กลิ่น ลิ้มรส รู้สิ่งที่กระทบสัมผัส คิดนึก ไม่ใช่ภวังคจิต
เพราะฉะนั้นภวังค์ก็เกิดดับสืบต่อ ดำรงภพชาติไปเรื่อยๆ จนกว่าถึงกาลที่จิตอื่นจะเกิดขึ้น เพราะฉะนั้นจิตที่เกิดขึ้นต้องอาศัยทวารหนึ่งทวารใด ขณะนี้ทางตาเห็น ต้องอาศัยจักขุปสาทเป็นทวาร แม้ว่ามีสิ่งที่ปรากฏทางตาเกิดแล้วกระทบกับจักขุปสาท ก็ต้องมีจิตเห็น กำลังเห็นสิ่งนี้ เพราะฉะนั้นจิตเห็นไม่ใช่จิตแรก จำไว้ได้เลยว่า จิตที่เป็นวิถีจิตแรก ต้องเป็นกิริยาจิต ถ้าทาง ๕ ทวาร ก็เป็นปัญจทวาราวัชชนจิต คือ จิต ๑ ประเภทที่สามารถจะรู้อารมณ์ที่กระทบทางทวารหนึ่งทวารใดใน ๕ ทวาร แต่เวลาที่คิดนึกเมื่อไร กุศลจิต และอกุศลจิตคิด แต่ก่อนที่กุศลจิต และอกุศลจิตจะเกิด ต้องมีมโนทวาราวัชชนจิตเกิด รู้อารมณ์ซึ่งกุศลจิต และอกุศลจิตคิด เร็วมากเลยค่ะ ขณะนี้ทั้งหมด ก็คือ วิถีจิต และจิตที่ไม่ใช่วิถีสลับกัน
ที่มา ...