โพธิญาณ
เรียนถาม
ดิฉันอยากทราบความหมายของโพธิญาณ ว่าแปลว่าอะไร หมายถึงอะไร
ขอบพระคุณอย่างสูง
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
โพธิ มีหลายความหมาย คือ ต้นไม้ที่ตรัสรู้ อริยมรรค นิพพาน และ พระสัพพัญญุตญาณ แต่ ถ้ากล่าวถึง โพธิญาณ การตรัสรู้ ญาณ หมายถึงปัญญา เพราะฉะนั้น โพธิญาณ มุ่งหมายถึง พระสัพพัญญุตญาณ อันเป็นปัญญาที่รู้ทุกสิ่งของพระพุทธเจ้า อันเกิดจาก อรหัตถมรรค ครับ
พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย จริยาปิฎก เล่ม ๙ ภาค ๓ - หน้าที่ 34
บทว่า โพธิ ได้แก่ต้นไม้บ้าง อริยมรรคบ้าง นิพพานบ้าง สัพพัญญุตญาณบ้าง.
ต้นไม้ชื่อว่า โพธิ เพราะต้นไม้เป็นที่ตรัสรู้ ในอาคตสถานว่าตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าครั้งแรก ณ ควงต้นโพธิและว่า คยาประเทศในระหว่าง และต้นโพธิในระหว่าง.
อริยมรรค ชื่อว่า โพธิ เพราะอริยมรรคเป็นเหตุตรัสรู้อริยสัจ ๔ ในอาคตสถานว่า ญาณในมรรค ๔ ท่านเรียกว่า โพธิ.
นิพพานชื่อว่า โพธิ เพราะนิพพานเป็นนิมิต ในอาคตสถานว่าทรงบรรลุโพธิญาณอันเป็นอมตะและอสังขตะ.
พระสัพพัญญุตฌาณชื่อว่า โพธิ เพราะพระสัพพัญญุตญาณเป็นเหตุตรัสรู้ธรรมทั้งปวงโดยอาการทั้งปวง ในอาคตสถานว่าท่านผู้มีปัญญาว่าประเสริฐดุจแผ่นดิน ย่อมบรรลุโพธิญาณ.
ในที่นี้ประสงค์เอาพระสัพพัญญุตญาณ. หรือว่า สัพพัญญุตญาณอันเป็นอรหัตมรรคพึงทราบว่า โพธิ ในที่นี้.
ขออนุโมทนา
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ขออนุญาตเพิ่มเติม ในความหมายของ โพธิญาณ ซึ่งหมายถึงปัญญาเป็นเครื่องตรัสรู้ ซึ่งก็ขึ้นอยู่กับว่าจะตรัสรู้ในฐานะใด ตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ผู้เลิศผู้ประเสริฐที่สุดในโลก ก็เป็น สัมมาสัมโพธิญาณ ตรัสรู้เป็นพระปัจเจกพุทธเจ้า ก็เป็น ปัจเจกโพธิญาณ ตรัสรู้ในฐานะที่เป็นสาวก ก็เป็น สาวกโพธิญาณ กว่าจะถึงโพธิญาณ ในแต่ละระดับได้นั้นก็ล้วนแล้วแต่ได้สะสมบารมีคุณความดีต่างๆ จนกว่าจะถึงความสมบูรณ์พร้อมตามควรแก่โพธิญาณในระดับนั้นๆ และในบรรดาโพธิญาณทั้ง ๓ นั้น พระโพธิญาณของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เลิศที่สุด ครับ
...ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ...
