ปรกติเรารู้ลักษณะของโทสมูลจิต

ส.   ถึงแม้ว่าท่านที่ทราบว่า ในวันหนึ่งๆ ย่อมมีอกุศลจิตมากกว่าอกุศลจิต  แต่ว่าท่านรู้ลักษณะของอกูศลธรรมประเภทใด ปรกติธรรมดา ทุกท่านจะรู้ลักษณะของจิตที่ประกอบด้วยโทสะ เป็นโทสมูลจิต ขณะใดที่เกิดความไม่แช่มชื่น ขุ่นใจ ขัดเคืองใจ รำคาญใจไม่พอใจ แม้เพียงเล็กน้อย ขณะนั้นท่านรู้ ใช่ไหมคะ ว่าไม่สุข ไม่สงบในความรู้สึกของท่าน ท่านกล่าวว่าขณะนั้นไม่สุข ไม่สงบ เพราะฉะนั้น ท่านก็สามารถ จะรู้ ลักษณะของ   โทสเจตสิก ซึ่งเกิดกับจิต จิตในขณะนั้นเป็น โทสมูลจิต แต่ถ้าขณะใดที่ จิตไม่ใช่โทสมูลจิต จะทราบลักษณะของอกุศลจิต ที่เป็นโลภมูลจิต ขณะใดที่ไม่ใช่กุศล ขณะนั้นย่อมเป็นอกุศลและถ้าขณะใดไม่ใช่โทสมูลจิต ขณะนั้นก็ต้องเป็นโลภมูลจิต หรือโมหมูลจิต เพราะฉะนั้น เมื่อ ท่านรู้ลักษณะของโทสมูลจิต เพราะว่าเป็นสภาพที่หยาบกระด้าง แล้วก็ไม่เกิดบ่อย เพราะฉะนั้น เวลาที่เกิดความรู้สึกขุ่นเคืองบ้าง รำคาญบ้าง ขัดเคืองบ้าง ไม่พอใจบ้าง ท่านก็รู้ในลักษณะอาการนั้น ในวันหนึ่งๆ ถ้าเอา โทสมูลจิตออกไป พอที่จะบอกได้ไหมคะว่า ขณะไหนเป็นกุศลจิต ขณะไหนเป็น อกุศลจิต ซึ่งเป็นโลภมูลจิต และโมหมูลจิต ถ้าเป็นโทสะ ละก็ทราบ โดยเวทนา ซึ่งเป็นเวทนาซึ่งไม่ยินดี ไม่พอใจ แต่ถ้าเป็นอุเบกขาเวทนา หรือว่า โสมนัสเวทนา ยากแก่การที่จะรู้ได้