ไม่มีเราบรรลุเลย

สนทนาพื้นฐานพระอภิธรรม ที่มูลนิธิฯ
วันอาทิตย์ที่ ๑๑ พ.ย. ๒๕๕๐

ณ.  สติปัญญาอะไรต่างๆ นี้ แท้ที่จริง เมื่อเราบรรลุถึงระดับที่เป็นนิพพานแล้ว

อาจารย์  ไม่มีเราบรรลุเลยค่ะ

ณ.  เมื่อถึงขั้น

อาจารย์  ปัญญาเจริญขึ้น ละคลายความเป็นตัวตน ความไม่รู้ ความสงสัยในสัจธรรม ประจักษ์แจ้งการเกิดดับ ละคลายความติดข้องในสังขารทั้งปวง ในสังขารนิมิตที่ปรากฏ

ณ.  สุดท้ายสติก็เป็นเพียงแค่แพ เพื่อข้ามฝั่งเท่านั้น

อาจารย์  ก็คือสัจธรรม ขณะนี้ขั้นฟัง ก็เป็นสติขั้นหนึ่ง ไม่ปรากฏ เหมือนเห็นนี่แหละ มีเจตสิกเกิดร่วมด้วย ๗ ประเภท แต่ไม่ได้ปรากฏสักประเภทเดียว แต่เวลาที่สติสัมปชัญญะเกิด เลือกไม่ได้ แล้วแต่ว่าขณะนั้น สติระลึกรู้ลักษณะของสัจธรรมใด สัจธรรมนั้นปรากฏกับสติที่กำลังระลึก แล้วปัญญาจึงจะเห็นถูกว่า ขณะนั้นเป็นอย่างนั้น ไม่เป็นอย่างอื่น เป็นธรรม เป็นธาตุชนิดหนึ่งเท่านั้นเอง