ไม่รู้จักกิเลส จะสามารถเจริญสติปัฏฐานได้หรือไม่

ถ. การเจริญสมถภาวนามีอารมณ์ตั้ง ๔๐ ประเภทเห็นว่า ส่วนใหญ่นิยมอานาปานสติ เข้าใจว่าจะไม่สามารถขัดเกลากิเลสไม่ถึงพระนิพพานหรือบรรลุอริยสัจจธรรมได้

อ. ถ้าเป็นการเจริญสมถภาวนาก็ดับกิเลสไม่ได้ เพราะไม่บรรลุถึงนิพพานซึ่งเป็นการรู้แจ้งอริยสัจจธรรม

ถ. ถ้าอย่างนั้นการจะขัดเกลากิเลสได้ อย่างบุคคลทั่วไปนี้ที่มุ่งจะขัดเกลากิเลสให้ถึงพระนิพพาน แต่ว่าเขาไม่เข้าใจเลยว่าในชีวิตประจำวันนี้อะไรเป็นเหตุให้เรายึดถือ ถ้าเผื่อไม่เข้าใจ แต่เป็นโลภะหรือเป็นความต้องการที่ว่าอยากจะละกิเลสอย่างเดียว โดยที่ไม่รู้จักกิเลส จะสามารถเจริญสติปัฏฐานหรือไม่

อ. เป็นไปไม่ได้

ถ. สมถภาวนาและวิปัสสนาภาวนา ทั้ง ๒ อย่างเจริญไม่ได้

อ. เข้าใจเอาเองว่ากำลังเจริญสมถภาวนาหรือวิปัสสนาภาวนา แต่เมื่อไม่ใช่ปัญญาก็เจริญสมถภาวนาและวิปัสสนาภาวนาไม่ได้