โลภะที่เกิดร่วมกับถีนะมิทธะ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาัสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

[เล่มที่ 76] พระอภิธรรมปิฎก ธรรมสังคณี เล่ม ๑ ภาค ๒ - หน้า ๔๔๑

ถีนมิทธนิวรณ์ เป็นไฉน

ถีนมิทธะนั้น แยกเป็น ถีนะ อย่างหนึ่ง มิทธะ อย่างหนึ่ง ใน ๒ อย่างนั้น

ถีนะ เป็นไฉน

ความไม่สมประกอบแห่งจิต ความไม่ควรแก่การงานแห่งจิต ความท้อแท้ ความถดถอย ความหดหู่ อาการที่หดหู่ ภาวะที่หดหู่ ความซบเซา อาการที่ซบเซา ภาวะที่ซบเซาแห่งจิต อันใด นี้เรียกว่า ถีนะ

มิทธะ เป็นไฉน

ความไม่สมประกอบแห่งนามกาย ความไม่ควรแก่งานแห่งนามกาย ความปกคลุม ความหุ้มห่อ ความปิดบังไว้ภายใน ความง่วงเหงา ความหาวนอน ความโงกง่วง ความหาวนอน อาการที่หาวนอน ภาวะที่หาวนอน อันใดนี้เรียกว่า มิทธะ

ถีนะและมิทธะ ดังว่านี้ รวมเรียกว่า ถีนมิทธนิวรณ์

เจตสิกทั้ง ๒ คือ ถีนะ ความท้อแท้ท้อถอย ความหดหู่ ความเซื่องซึม และ มิทธะ ความง่วง หาวนอน เป็นเจตสิกที่เมื่อเกิดขึ้นก็เกิดร่วมกันทุกครั้ง แยกจากกันไม่ได้ และถ้าจะเกิดก็จะเกิดกับอกุศลจิตที่มีกำลังอ่อนเท่านั้น จะไม่เกิดกับอกุศลที่มีกำลังกล้า และจะไม่เกิดกับกุศลจิตเลย เพราะถีนะและมิทธะ เป็นอกุศลเจตสิก ที่จะต้องเกิดกับอกุศลจิตและจะต้องเป็นอกุศลจิตที่มีกำลังอ่อนเท่านั้น แต่ก็ไม่ใช่ว่าอกุศลจิตที่มีกำลังอ่อนแล้ว จะมีถีนะกับมิทธะเกิดร่วมด้วยทุกครั้ง เพราะบางครั้งก็ไม่เกิด นี่คือ ความเป็นจริงของสภาพธรรมที่จะต้องเกิดขึ้นเป็นไปตามเหตุตามปัจจัยจริงๆ

ตัวอย่างถีนะและมิทธะ ที่เกิดพร้อมกับโลภะ เช่น ขณะที่กำลังดูละคร ดูซีรีย์เกาหลี แม้ว่าจะเป็นเรื่องที่สนุก น่าติดตาม น่าลุ้น แต่กลับเกิดความง่วงหาวนอนในขณะนั้น นั่นคือ ถีนะและมิทธะเจตสิกเกิดกับโลภะ ในขณะนั้นเป็นโลภมูลจิต (จิตที่มีโลภะเป็นมูล) ที่มีกำลังอ่อน แม้ว่าจะมีความต้องการที่อยากจะดู อยากจะรับชมต่อ แต่มีกำลังน้อย ดูต่อไปไม่ไหวเพราะถีนะและมิทธเจตสิกเกิดร่วมด้วยนั่นเอง ทั้งหมดทั้งปวง ไม่ใช่ใครเลย ไม่มีสัตว์ ไม่มีบุคคล ไม่มีตัวตน มีแต่ธรรมเท่านั้นที่เกิดขึ้นทำกิจหน้าที่ ครับ

... ยินดีในกุศลของคุณ Krjantana และทุกๆ ท่านครับ ...

ยินดีในกุศลจิตครับ

เข้าใจเพิ่มมากขึ้นกราบอนุโมทนาสาธุค่ะ

ขอบคุณมากค่ะ เข้าใจมากขึ้นค่ะ ขออนุโมทนาในความเกื้อกูลของอ.คำปั่นค่ะ