เคยเกิดเป็นสัตว์ดิรัจฉาน

พระผู้มีพระภาคก็เคยเกิดเป็นสัตว์ดิรัจฉาน แม้พระสาวกอื่นๆ และแม้ทุกๆ ท่าน ก็คงเคยผ่านการเกิดเป็นสัตว์ดิรัจฉานมาแล้ว ซึ่งในกำเนิดสัตว์ดิรัจฉานนั้น จะเห็นได้จริงๆ ว่า ไม่สามารถที่จะเจริญกุศลให้ยิ่งขึ้น ที่จะฟังธรรมรู้เรื่อง และเจริญสติปัฏฐานจนกระทั่งรู้แจ้งอริยสัจธรรมในกำเนิดของสัตว์ดิรัจฉานก็ไม่ได้

ขอกล่าวถึง ขุททกนิกาย สุตตนิบาต วาเสฏฐสูตร ที่แสดงให้เห็นว่า ไม่ว่าจะเป็นพระธรรมเทศนาเรื่องใดๆ ก็ตาม จะไม่พ้นไปจากเรื่องของสติปัฏฐาน ไม่ว่าบุคคลนั้นจะกราบทูลถามในเรื่องใด พระผู้มีพระภาคจะตรัสตอบในเรื่องที่ไม่พ้นไปจากการเจริญสติปัฏฐาน

ในพระสูตรนี้พระผู้มีพระภาคทรงแสดงกำเนิดของสัตว์ดิรัจฉานว่า มีสัณฐานที่สำเร็จมาแต่ชาติ แต่ว่าสำหรับมนุษย์แล้ว เพศที่สำเร็จมาแต่ชาติเป็นอันมาก ไม่มีในมนุษย์ทั้งหลาย

คือ สัตว์ดิรัจฉานจะมีรูปร่างสัณฐานสำเร็จมาเป็นแต่ละประเภท แต่ละพวกไป เช่น สัตว์ประเภทหนอน ประเภทตั๊กแตน มดต่างๆ ชนิด มดดำ มดแดง ประเภทสัตว์ ๔ เท้า ประเภทที่อยู่ในน้ำ ประเภทที่บินไปในอากาศ เป็นความวิจิตรของจิต

จะเห็นได้ว่า ลักษณะของสัตว์นั้นมีสัณฐานต่างกัน แต่สำหรับมนุษย์มีไหมที่จะต่างกันมากเหมือนสัตว์ดิรัจฉาน มีมนุษย์ที่อยู่ในน้ำ มีมนุษย์ที่บินไปในอากาศ มีมนุษย์ประเภทที่เหมือนอย่างหนอน เหมือนอย่างตั๊กแตนบ้างไหม ไม่มี ส่วนสัตว์วิจิตรต่างกันไปตามกำเนิด ตามชาติทีเดียว

ข้อความที่พระผู้มีพระภาคได้ทรงแสดงกับวาเสฏฐมาณพและภารทวาชมาณพในตอนต้นเริ่มจากกำเนิดของสัตว์ดิรัจฉานที่ต่างกันโดยชาติตั้งแต่เกิด แต่ท้ายของพระสูตรทรงชี้ให้เห็นถึงคุณประโยชน์ของความเป็นมนุษย์ที่สามารถจะดับกิเลสได้ ซึ่งเปรียบเทียบให้เห็นความต่างกันของกำเนิดสัตว์ดิรัจฉานกับกำเนิดของมนุษย์

เรื่องของกำเนิดสัตว์ดิรัจฉานในพระไตรปิฎก แม้พระผู้มีพระภาคทรงบำเพ็ญพระบารมีในระหว่างที่ยังไม่ตรัสรู้พระอนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณนั้น พระผู้มีพระภาคก็มีกำเนิดเป็นสัตว์ดิรัจฉาน แม้พระสาวกอื่นๆ และแม้ทุกๆ ท่าน ก็คงเคยผ่านการเกิดเป็นสัตว์ดิรัจฉานมาแล้ว ซึ่งในกำเนิดสัตว์ดิรัจฉานนั้น จะเห็นได้จริงๆ ว่า ไม่สามารถที่จะเจริญกุศลให้ยิ่งขึ้น ที่จะฟังธรรมรู้เรื่อง ที่จะพิจารณาเหตุผล และเจริญสติปัฏฐานจนกระทั่งรู้แจ้งอริยสัจธรรมในกำเนิดของสัตว์ดิรัจฉานก็ไม่ได้ ... แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ 261

เปิดฟัง ... วาเสฏฐสูตร