ใครเป็นพระอรหันต์

ได้สนทนาธรรมกับบางท่านที่เริ่มสนใจในพระธรรม ท่านผู้นั้นก็กล่าวว่า ทำอย่างไรจึงจะทราบว่า ใครเป็นพระอรหันต์ ขอให้บอกได้ไหม เพราะในครั้งที่ พระผู้มีพระภาคยังไม่ปรินิพพานก็ได้มีการพยากรณ์ว่า ท่านผู้นั้นท่านผู้นี้เป็น พระอรหันต์ เป็นพระอนาคามี เป็นพระสกทาคามี เป็นพระโสดาบัน เมื่อพระผู้มีพระ-ภาคยังทรงพยากรณ์ให้บุคคลทั้งหลายได้ทราบว่า ใครบ้างที่เป็นพระอริยบุคคล เพราะฉะนั้น ในสมัยนี้ ถ้ามีการบอกกล่าวให้ได้ทราบว่า ใครบ้างเป็นพระอรหันต์ ก็จะยิ่งเพิ่มศรัทธาของผู้ที่เพิ่งศึกษาที่จะได้ศึกษากับท่านผู้นั้น และประพฤติปฏิบัติตาม

แต่พระผู้มีพระภาคมิได้ทรงพยากรณ์ว่าบุคคลหนึ่งบุคคลใดเป็นพระอรหันต์ โดยมิได้ทรงแสดงธรรมของพระอรหันต์ หรือธรรมของพระอนาคามี ธรรมของ พระสกทาคามี ธรรมของพระโสดาบันให้เข้าใจ ให้พิจารณา ให้รู้ได้ว่า บุคคลใดจะเป็นพระอรหันต์ หรือพระอนาคามี หรือสกทาคามี หรือพระโสดาบัน เพราะไม่ใช่เพียงให้เชื่อ แต่ต้องมีความรู้พอที่จะทราบถึงคุณธรรมของท่านเหล่านั้นว่า เพราะเหตุใดท่านเหล่านั้นจึงเป็นพระโสดาบัน เป็นพระสกทาคามี เป็นพระอนาคามี เป็น พระอรหันต์

ถ้าไม่มีคุณธรรมของท่านเหล่านั้น ใครจะรู้ว่าบุคคลใดเป็นหรือไม่เป็นพระอริยะ นอกจากจะมีความเชื่อโดยที่ไม่รู้อะไรเลย และพระอริยสาวกที่ได้กล่าวถึงในพระไตรปิฎกทั้งหลายนี้ ท่านก็ได้ปรินิพพานไปหมดแล้ว แต่พระธรรมที่พระผู้มีพระ-ภาคทรงแสดงไว้ เป็นสิ่งที่จะทำให้บุคคลทั้งหลายที่ได้ศึกษาแล้ว สามารถที่จะเข้าใจได้ถึงธรรมของผู้ที่เป็นพระโสดาบัน พระสกทาคามี พระอนาคามี และพระอรหันต์จริงๆ ซึ่งไม่ใช่โดยการฟังคำบอกเล่าจากบุคคลหนึ่งบุคคลใดแล้วเชื่อ แต่จะต้องศึกษาให้เข้าใจถึงคุณธรรมของท่านเหล่านั้นว่า คุณธรรมของท่านเหล่านั้นเป็นอย่างไร เกิดมีขึ้นได้เพราะประพฤติปฏิบัติอย่างไร ข้อปฏิบัตินั้นคืออย่างไรที่จะทำให้ปัญญาเจริญขึ้น คมกล้าจนกระทั่งสามารถที่จะเป็นพระอริยเจ้าได้

และถ้าขาดธรรมข้อปฏิบัติที่จะทำให้บรรลุคุณธรรมเป็นพระอริยเจ้า จะมี พระอริยเจ้าได้ไหม ก็มีไม่ได้ เพราะฉะนั้น จะไม่มีบุคคลหนึ่งบุคคลใดที่เป็นพระอริยะและประกาศตนว่าเป็นพระอริยเจ้า โดยที่ไม่ได้แสดงหนทางข้อประพฤติปฏิบัติที่จะให้ถึงความเป็นพระอริยเจ้า

ไม่ใช่ว่าเรียกร้องให้บุคคลหนึ่งบุคคลใดมาเกิดความศรัทธา แต่จะต้องเห็นประโยชน์ของผู้ที่ฟังธรรมว่า ธรรมใดจะช่วยให้บุคคลนั้นมีความเข้าใจที่ถูกต้องในคุณธรรมของผู้ที่เป็นพระอริยเจ้า และในข้อปฏิบัติที่จะอบรมเจริญปัญญาจนกระทั่งสามารถที่จะเข้าใจได้และรู้ได้ด้วยตนเองว่า บุคคลใดสามารถหรือเป็นพระอริยเจ้าเพราะเหตุใด แต่ไม่ใช่โดยการประกาศ โดยการบอก ซึ่งถ้าใครกระทำอย่างนั้นก็น่าที่จะเห็นได้อย่างชัดเจนว่า กระทำเพื่อประโยชน์อะไร

ใครก็ตามที่ประกาศอุตริมนุษยธรรมทั้งหลาย ถ้าจะพิจารณาจริงๆ คงจะรู้ได้ไม่ยากถึงเหตุที่ทำให้บุคคลนั้นกระทำการประกาศอุตริมนุษยธรรมอย่างนั้น ว่าเพราะเหตุใด หรือว่าเพื่ออะไร โดยที่ไม่กล่าวถึงหนทางข้อปฏิบัติที่จะทำให้บุคคลทั้งหลายสามารถอบรมเจริญปัญญาให้เข้าใจได้ ให้รู้ได้ในคุณธรรมของผู้ที่เป็นพระอริยเจ้า และในข้อปฏิบัติที่จะอบรมเจริญปัญญาให้เกิดขึ้น ... แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ 748

รับฟัง ... ใครเป็นพระอรหันต์