จงฟัง จงใส่ใจให้ดี

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคเจ้าอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

เธอทั้งหลายจงฟังปฏิจจสมุปบาทนั้น จงใส่ใจให้ดีเถิด เราจักกล่าว.

สังยุตตนิกาย นิทานวรรค เล่ม ๒ - หน้า 12

คำว่า ตํ สุณาถ ความว่า เธอทั้งหลายจงฟังปฏิจจสมุปบาทนั้น คือ เทศนากัณฑ์นั้นที่เรากำลังกล่าวอยู่.

ก็คำว่า สาธุกํ นั้น ในคำว่า สาธุกํ มนสิกโรถ นี้ มีเนื้อความเป็นอันเดียวกันว่า สาธุ.

อนึ่ง สาธุ ศัพท์นี้ ใช้ในอรรถว่า ทูลขอการตอบรับ การทำให้ร่าเริง ความดีและการทำให้มั่นคง เป็นต้น ...

สาธุก ศัพท์นี้ใช้ในอรรถว่า การกระทำให้มั่นคงอย่างเดียว ...

บทว่า มนสิกโรถ ความว่า จงระลึก คือ ประมวลมา. อธิบายว่า เธอจงมีจิตไม่ฟุ้งซ่านตั้งใจฟัง คือ ทำไว้ในใจ.

บัดนี้ คำว่า ตํ สุณาถ ในที่นี้นั้น เป็นคำห้ามการที่โสตินทรีย์ฟุ้งซ่าน.

คำว่า สาธุกํ มนสิกโรถ เป็นคำห้ามการที่มนินทรีย์ฟุ้งซ่าน ด้วยการประกอบให้มั่นในมนสิการ.

ก็ใน ๒ คำนี้ คำแรกเป็นการห้ามยึดถือด้วยความคลาดเคลื่อนแห่งพยัญชนะ คำหลังเป็นการห้ามการยึดถือความคลาดเคลื่อนแห่งเนื้อความ.

พระผู้มีพระภาคเจ้าประกอบภิกษุไว้ในการฟังธรรมด้วยคำแรก. ทรงประกอบภิกษุไว้ในการทรงจำและสอบสวนธรรมที่ภิกษุฟังแล้วด้วยคำหลัง

อนึ่ง ด้วยคำแรกย่อมทรงแสดงว่า ธรรมนี้เป็นไปด้วยพยัญชนะ เพราะฉะนั้น จึงควรฟัง.

ด้วยคำหลังทรงแสดงว่า ธรรมนี้เป็นไปด้วยเนื้อความ เพราะฉะนั้น จึงควรทำไว้ในใจ.

อีกอย่างหนึ่ง ควรประกอบ สาธุก บทด้วยบท ๒ บท พึงทราบการประกอบความอย่างนี้ว่า เพราะธรรมนี้ลึกซึ้งโดยธรรม และลึกซึ้งโดยเทศนา ฉะนั้น พวกเธอจงฟังให้ดี. เพราะเหตุที่ธรรมนี้ลึกซึ้งโดยอรรถและลึกซึ้งโดยปฏิเวธ ฉะนั้น พวกเธอจงทำในใจให้ดี ...

บทว่า บทว่า ภาสิสฺสามิ แปลว่า จักแสดง.

ในคำว่า ตํ สุณาถ นี้ ท่านอธิบายว่า เราจักสังเขปความ แสดงเทศนาที่เราปฏิญญาไว้แล้วนั้น.

อีกอย่างหนึ่งแล เราจักไม่กล่าวแม้โดยพิสดาร.

[สรุป]

การฟังธรรม เกิดขึ้นทั้ง 2 ทวารคือ ทางโสตทวาร และมโนทวาร พระผู้มีพระภาคเจ้า แสดงเพื่อห้ามความฟุ้งซ่านในชวนจิตทั้ง 2 ทวาร เพื่อการฟังด้วยกุศลจิตทั้งเสียงพยัญชนะทางโสตทวาร และเข้าใจความหมายแห่งเนื้อความที่ได้ฟังนั้นทางมโนทวาร

ขอกราบอนุโมทนา