แข็งปรากฏกับสติสัมปชัญญะ
ขณะที่ฟัง แล้วเข้าใจว่า แข็งขณะที่ปรากฏ ปรากฏด้วยดีกับสติสัมปชัญญะ แต่เวลาที่สติสัมปชัญญะไม่เกิด ใครจะรู้ลักษณะของแข็ง ซึ่งหมดแล้ว ขณะที่ไม่ได้ระลึก หมดแล้วเลย แข็งนิดเดียว แล้วก็หมดแล้ว แต่ขณะที่แข็ง เหมือนเดิม เท่ากัน เล็กน้อยปรากฏ แต่สติเกิดกำลังรู้ลักษณะที่แข็ง ต่อจากแข็งที่ปกติธรรมดาก็ปรากฏ แล้วก็หมดไป
นี่คือเริ่มเห็นความต่างของสติสัมปชัญญะกับขณะที่สติสัมปชัญญะไม่เกิด แล้วเวลาที่แข็งปรากฏจริงๆ มีใครนั่งอยู่ตรงไหนหรือไม่ มีโลก มีน้ำท่วม มีไฟไหม้ที่ไหนหรือไม่ โลกอื่นมีไหม ไม่มีแม้คิดนึก เพราะขณะนั้นแข็งเท่านั้นที่ปรากฏกับสภาพที่กำลังรู้แข็ง
นี่คือไม่ใช่เรา ไม่ใช่สิ่งหนึ่งสิ่งใดเลยทั้งสิ้น แต่เป็นธรรมที่ปรากฏกับปัญญา เมื่ออบรมเจริญปัญญายิ่งขึ้น แข็งจะปรากฏอย่างนี้ไหม ว่าไม่ปะปน และไม่มีโลกอื่นเลย ไม่มีเรา ตั้งแต่ศีรษะจรดเท้าไม่มี เพิกอิริยาบถตั้งแต่สติเริ่มรู้ลักษณะของสภาพธรรมที่ปรากฏ ทีละลักษณะ แต่เพราะเหตุว่ายังไม่รู้ชัด ยังไม่ประจักษ์แจ้งสภาพธรรมเกิดดับสืบต่ออย่างเร็ว ก็เหมือนเดิม แต่ก็มีความต่างที่ทำให้รู้ว่า ขณะที่หลงลืมสติต่างกับขณะที่สติเกิด
นี่คือการเข้าใจธรรมตามลำดับว่า เพียงขั้นฟังแล้วก็จำได้ ไม่ใช่การที่จะสามารถรู้ได้ว่า ตามความเป็นจริงรู้ธรรมที่ได้ฟังจริงๆ แค่ไหน ระดับไหน ถ้าสติสัมปชัญญะยังไม่เกิดเลย เทียบได้ไหมกับผู้ที่สติสัมปชัญญะเริ่มเกิด จนกระทั่งสามารถรู้แจ้งอริยสัจธรรมได้