ศีลเป็นกุศล ศีลเป็นอกุศล

สำหรับศีล ขอกล่าวถึงข้อความในพระไตรปิฎก ซึ่งบางพระสูตรอาจจะยาว แต่คิดว่าจะเป็นประโยชน์กับท่านผู้ฟังที่จะพิจารณา เพราะเหตุว่าธรรมนั้นละเอียด ถ้าท่านพิจารณาละเอียด ท่านก็จะเข้าใจสภาพธรรมตรงตามความเป็นจริงละเอียดยิ่งขึ้น

ข้อความใน มัชฌิมนิกาย มัชฌิมปัณณาสก์ สมณมุณฑิกสูตร ซึ่งเป็นเรื่องของศีลมีว่า

ข้าพเจ้าได้สดับมาอย่างนี้ สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ ณ พระวิหารเชตวัน อารามของท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี เขตพระนครสาวัตถี สมัยนั้นปริพาชก ชื่ออุคคาหมานะ เป็นบุตรนางสมณมุณฑิกา พร้อมด้วยปริพาชกบริษัทหมู่ใหญ่ประมาณ ๕๐๐ อาศัยอยู่ ณ อารามของพระนางมัลลิการาชเทวี ในตำบลเอกสาลา ชื่อว่าติณฑุกาจีระ คือ แวดล้อมด้วยแถวต้นมะพลับ เป็นที่ประชุมแสดงลัทธิของนักบวช

ท่านผู้ฟังจะเห็นว่า ความเห็นถูกเป็นเรื่องยาก ถ้าไม่อาศัยการอบรมจริงๆ จะมีความเห็นผิดคลาดเคลื่อนไปได้ และมีหนทางที่จะคลาดเคลื่อนไปได้มากทีเดียว

ครั้งนั้น ช่างไม้ผู้หนึ่งชื่อปัญจกังคะ ออกจากเมืองสาวัตถีเพื่อจะไปเฝ้าพระผู้มีพระภาค เมื่อเวลาเที่ยงแล้ว ครั้งนั้นเขามีความดำริว่า เวลานี้มิใช่กาลที่จะเฝ้าพระผู้มีพระภาคก่อน พระผู้มีพระภาคทรงหลีกเร้นอยู่ และไม่ใช่สมัยที่จะไปหาภิกษุทั้งหลายผู้เจริญทางใจ ภิกษุทั้งหลายผู้เจริญทางใจก็หลีกเร้นอยู่ อย่ากระนั้นเลย เราพึงเข้าไปหาอุคคาหมานปริพาชกสมณมุณฑิกาบุตรที่อารามของพระนางมัลลิการาชเทวี ณ ตำบล เอกสาลา ชื่อว่าติณฑุกาจีระ เป็นที่ประชุมแสดงลัทธิของนักบวชเถิด ลำดับนั้น ช่างไม้ปัญจกังคะจึงเข้าไปยังอารามของพระนางมัลลิการาชเทวี ณ ตำบลเอกสาลา ชื่อว่าติณฑุกาจีระ

สมัยนั้น อุคคาหมานปริพาชกสมณมุณฑิกาบุตรนั่งอยู่กับปริพาชกบริษัทหมู่ใหญ่ ซึ่งกำลังพูดดิรัจฉานกถาหลายประการ ด้วยส่งเสียงอื้ออึงอึกทึก

คือ พูดเรื่องพระราชา เรื่องโจร เรื่องมหาอำมาตย์ เรื่องกองทัพ เรื่องภัย เรื่องรบ เรื่องข้าว เรื่องน้ำ เรื่องผ้า เรื่องที่นอน เรื่องดอกไม้ เรื่องของหอม เรื่องญาติ เรื่องยาน เรื่องบ้าน เรื่องนิคม เรื่องนคร เรื่องชนบท เรื่องสตรี เรื่องคนกล้าหาญ เรื่องตรอก เรื่องท่าน้ำ เรื่องหญิงสาวใช้ตักน้ำ เรื่องคนที่ล่วงลับไปแล้ว เรื่องเบ็ดเตล็ด เรื่องโลก เรื่องทะเล เรื่องความเจริญและความเสื่อม ด้วยประการนั้นๆ

ที่จริงแล้วยังไม่หมด ดิรัจฉานกถายังมีอีกมากมาย อะไรๆ ก็เป็นดิรัจฉานกถาถ้าเป็นเรื่องที่ไม่เกี่ยวกับการแสดงกถาเพื่อความหลุดพ้น แต่ขอให้ท่านระลึกว่าพระภิกษุท่านพูดเรื่องเหล่านี้บ้างไหม เวลาที่กราบทูลพระผู้มีพระภาคให้ทรงทราบเรื่องบ้านเมือง เรื่องของมหาอำมาตย์ เรื่องของอุบาสกนั้น เรื่องของอุบาสกนี้ก็มี เพราะฉะนั้น ก็เป็นเรื่องของจิต ว่ามีสติระลึกรู้ในลักษณะของนามธรรมและรูปธรรมเป็นกุศลจิตหรือเป็นอกุศลจิตอย่างไรหรือไม่ เพราะว่าไม่พูดเลย ไม่ได้ใช่ไหม

อุคคาหมานปริพาชกสมณมุณฑิกาบุตรได้เห็นช่างไม้ปัญจกังคะ ซึ่งกำลังมาแต่ไกล จึงห้ามบริษัทของตนให้สงบว่า

ที่มา และ ขอเชิญรับฟัง ...

สมณมุณฑิกสูตร เรื่องของศีล