กระทำที่สุดแห่งทุกข์

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

คำว่า กระทำที่สุดแห่งวัฏฏทุกข์ หรือ ถึงที่สุดแห่งทุกข์ ก็คือ ประจักษ์แจ้งพระนิพพาน ดับกิเลสทั้งปวงได้หมดสิ้น ถึงความเป็นพระอรหันต์ ห่างไกลแสนไกลจากกิเลสโดยประการทั้งปวง ดังนั้น ถึงที่สุดแห่งทุกข์ ต้องถึงความเป็นผู้หมดจดจากกิเลส ดับกิเลสทั้งปวงได้หมดสิ้น เมื่อดับกิเลสได้หมดสิ้นแล้ว นั่นคือ ดับเหตุที่จะทำให้มีการเกิด จึงไม่มีการเกิดอีกต่อไป ไม่มีสภาพธรรมใดๆ ที่เป็นทุกข์เกิดอีกเลย ไม่มีทางที่ทุกข์ คือ สภาพธรรมที่เกิดเพราะเหตุปัจจัย จะเกิดขึ้นได้อีก เพราะเหตุว่า ไม่มีการเวียนว่ายตายเกิดอีกต่อไป

ข้อความใน พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อุทาน เล่ม ๑ ภาค ๓ - หน้าที่ ๖๖๕
แสดงความเป็นจริงของคำว่า "ที่สุดแห่งทุกข์" ดังนี้

"บุคคลตัดวัฏฏะได้แล้ว บรรลุถึงนิพพานอันเป็นสถานที่ไม่มีตัณหา
ตัณหาที่บุคคลให้เหือดแห้งแล้ว ย่อมไม่ไหลไป วัฏฏะที่บุคคลตัดได้แล้ว
ย่อมไม่เป็นไป นี้แลเป็นที่สุดแห่งทุกข์"

... ยินดีในกุศลของทุกๆ ท่านครับ ...

จากพระสูตรที่แสดง

ทั้งตัณหาทุกประเภท ที่เป็นทุกขสมุทัยสัจจะ ที่ดับหมดสิ้นได้ด้วยอรหัตมรรค

และสภาพธรรมคือ รูปธรรม นามธรรมที่เกิดดับ ที่เป็นทั้งกิเลสวัฏฏ์ กรรมวัฏฏ์และวิปากวัฏฏ์ ที่ดับหมดสิ้นได้เมื่อจุติจิตของพระอรหันต์ดับไป ก็คือที่สุดแห่งทุกข์

ได้รับความเข้าใจขึ้นครับ ขอกราบอนุโมทนาครับ

บุคคลใดถึงพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ว่าเป็นสรณะ เห็นอริยสัจ 4 คือ ทุกข์ เหตุให้เกิดทุกข์ ความพ้นทุกข์ และอริยมรรคมีองค์ 8 ย่อมพ้นจากทุกข์ทั้งหมด แต่กว่าจะถึงวันนั้นก็ต้องอบรมปัญญาและบำเพ็ญคุณความดีทุกภพทุกชาติ คือบารมี 10 จนกว่าดับกิเลสหมดค่ะ