ระลึกถึงเรื่องที่ผ่านมาเป็นสติหรือเปล่า

ถ . เรื่องสติเป็นเรื่องที่เข้าใจกันยาก เพราะว่าความคิดความเข้าใจของชาวบ้านทั่วๆ ไปมักจะเข้าใจสับสนกันอยู่ ตามหลักแล้วสติเป็นธรรม เป็นเจตสิก เป็นกุศลสาธารณเจตสิก เกิดกับจิตที่เป็นกุศลเท่านั้น กรณีที่ระลึกถึงเรื่องที่ผ่านมาแล้วในอดีต ตั้งแต่ยังเป็นเด็กเล็กๆ นึกถึงได้ทุกอย่าง ทั้งเรื่องทำดี ทำไม่ดี หรือซุกซนอะไรต่างๆ การที่ระลึกถึงอย่างนี้นั้นจะถือว่าเป็นสติหรือเปล่า

สุ. ไม่เป็น บางคนจำเก่งและระลึกได้ตอนเด็กทำอะไรไว้ แต่ไม่ใช่สติ ถ้าขณะนั้นไม่เป็นไปในทาน ในศีล ในภาวนา ไม่เป็นไปในบุญกิริยาวัตถุ ๑๐

ถ . ที่อาจารย์ว่า อสัมมุสนตา หมายความถึงสิ่งที่ทำคำที่พูดที่ล่วงเลยมานานได้นั้น เป็นเรื่องที่ดีทั้งนั้นหรือ

สุ. ระลึกด้วยกุศล เวลาที่คิด คิดด้วยอกุศลจิตได้ คิดด้วยกุศลจิตได้ คิดด้วยโลภะก็เพลิดเพลิน คิดถึงเรื่องเก่าๆ สนุกสนาน บางคนอาจจะถึงกับยิ้ม หรือหัวเราะเมื่อนึกขึ้นมาได้ และเวลาที่นึกถึงเรื่องเศร้า บางคนอาจจะถึงกับร้องไห้ น้ำตาไหล ก็เป็นไปได้อีกเหมือนกัน ทั้งๆ ที่เหตุการณ์นั้นก็ผ่านไปอาจจะถึง ๑๐ ปี ๒๐ ปีแล้วก็ได้ ในขณะนั้นเป็นการระลึกด้วยโลภมูลจิตบ้าง ด้วยโทสมูลจิตบ้าง แต่กุศลจิตย่อมระลึกถึงเหตุการณ์ที่ผ่านมาแล้วได้ในทางที่ถูกต้องว่า เป็นสิ่งที่ควรกระทำหรือไม่ควรกระทำ

บางทีคิดถึงสิ่งที่ทำแล้ว ซึ่งในขณะที่ทำไม่รู้สึกตัวเลยว่าไม่ดีแค่ไหน ยังเป็นผู้อ่อนเยาว์ปัญญา คือ ยังคิดว่าต้องมีอกุศลอย่างนั้นบ้างอย่างนี้บ้าง แต่เมื่อได้เข้าใจเรื่องของธรรมถูกต้องยิ่งขึ้น เมื่อระลึกถึงความคิดเห็นเก่าๆ ก็พิจารณารู้ได้ว่า ขณะนั้นเป็นความเห็นที่ไม่ถูก เป็นความเห็นที่ไม่ตรง จิตที่กำลังคิดในขณะนั้นเป็น สติที่ระลึกในเรื่องนั้นโดยความถูกต้อง

@ สติเป็นเรื่องที่เข้าใจยาก