จีวรสูตร วาดวยภิกษุสัทธิวิหาริกของพระอานนท ๓๐ รูป ลาสิกขา
[เล่มที่ 26] พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย นิทานวรรค เล่ม ๒ - หนาที่ 592 - 597
๑๑. จีวรสูตร
วาดวยภิกษุสัทธิวิหาริกของพระอานนท ๓๐ รูป ลาสิกขา
[๕๑๘] สมัยหนึ่ง ทานพระมหากัสสปอยู ณ พระเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน กรุงราชคฤห. ก็สมัยนั้น ทานพระอานนทเที่ยวจาริกไป ในทักขิณาคิรีชนบท พรอมดวยภิกษุสงฆหมูใหญ ก็โดยสมัยนี้แล ภิกษุ ผูเปนสัทธิวิหาริกของทานประมาณ ๓๐ รูป โดยมากยังเปนเด็กหนุม พา กันลาสิกขา เวียนมาเพื่อความเปนหีนเพศ.
[๕๑๙] ครั้งนั้น ทานพระอานนทเที่ยวจาริกไปตามชอบใจใน ทักขิณาคิรีชนบท แลวกลับไปสูพระเวฬุวัน กลันทกนิวาปสถาน กรุง ราชคฤห เขาไปหาทานพระมหากัสสปถึงที่อยู ครั้นเขาไปหาแลว ไหว พระมหากัสสปนั่ง ณ ที่ควรสวนขางหนึ่ง เมื่อทานพระอานนทนั่งเรียบรอย แลว ทานพระมหากัสสปไดกลาวปราศรัยก็ทานพระอานนทวา อานนท ผูมีอายุ พระผูมีพระภาคเจาทรงอาศัยอํานาจประโยชนเทาไรหนอ จึง ทรงบัญญัติการขบฉันถึง ๓ หมวดในตระกูลเขาไว.
[๕๒๐] ทานพระอานนทกลาววา ขาแตทานกัสสปผูเจริญ พระผูมีพระภาคเจาทรงอาศัยอํานาจประโยชน ๓ ขอ จึงไดทรงบัญญัติการ ขบฉันถึง ๓ หมวดในตระกูลเขาไว คือเพื่อขมคนหนาดาน เพื่อให ภิกษุผูมีศีลเปนที่รักอยูเปนสุข และเพื่ออนุเคราะหตระกูลโดยเหตุที่พวกมี ความปรารถนาลามก อาศัยสมัครพรรคพวกแลวจะพึงทําสงฆใหแตกกัน ไมได พระผูมีพระภาคเจาทรงอาศัยอํานาจประโยชน ๓ ขอเหลานี้แล จึงไดทรงบัญญัติการขบฉันถึง ๓ หมวดในตระกูลเขาไว.
[๕๒๑] ก. อานนทผูมีอายุ เมื่อเปนเชนนี้ เธอเที่ยวไปกับภิกษุ เหลานี้ ผูไมคุมครองทวารในอินทรียทั้งหลายไมรูจักประมาณในโภชนะ ไมประกอบความเพียร เพื่อประโยชนอะไรเลา เธอมัวแตจาริกไปเหยียบ ย่ําขาวกลา มัวแตจาริกไปเบียดเบียนตระกูล อานนทผูมีอายุ บริษัทของ เธอยอมลุยหลุดไป สัทธิวิหาริกของเธอซึ่งโดยมากเปนผูใหม ยอมแตก กระจายไป เธอนี้ยังเปนเด็ก ไมรูจักประมาณ.
อ. ขาแตทานผูเจริญ บนศีรษะของกระผม ผมหงอกแลวมิใชหรือ ถึงอยางนั้น พวกกระผมก็ยังไมพนจากทานพระมหากัสสปวาเปนเด็ก.
ก. ก็เปนจริงอยางนั้น อานนทผูมีอายุ เธอยังไปเที่ยวกับภิกษุ ใหมๆ เหลานี้ ผูไมคุมครองทวารใหอินทรียทั้งหลาย ไมรูจักประมาณ ในโภชนะ. ไมประกอบความเพียร เธอมัวแตจาริกไปเหยียบย่ําขาวกลา มัวแตจาริกไปเบียดเบียนตระกูล อานนทผูมีอายุ บริษัทของเธอยอมลุย หลุดไป สัทธิวิหาริกของเธอซึ่งโดยมากเปนผูใหม ยอมแตกกระจายไป เธอนี้ยังเปนเด็ก ไมรูจักประมาณ.
[๕๒๒] ภิกษุณีถุลลนันทาไดยินแลวคิดวา ทราบวาพระผูเปน เจาอานนทผูเปนมุนีเปรื่องปราชญ ถูกพระผูเปนเจามหากัสสปรุกราน ดวยวาทะวาเปนเด็กไมพอใจ จึงเปลงวาจาแสดงความไมพอใจวา อะไร เลาพระผูเปนเจามหากัสสป ผูเคยเปนอัญญเดียรถีย จึงสําคัญพระคุณเจา อานนทผูเปนมุนีเปรื่องปราชญวา ตนควรรุกรานดวยวาทะวาเปนเด็ก ทานพระมหากัสสปไดยินดีภิกษุณีถุลลันทากลาววาจานี้แลว.
[๕๒๓] ครั้งนั้นแล ทานมหากัสสปจึงกลาวกะทานพระอานนท วา อานนทผูมีอายุ ภิกษุณีถุลลนันทายังไมทันพิจารณา ก็กลาววาจา พลอยๆ เพราะเราเองปลงผมและหนวด นุงหมผากาสาวพัสตร ออกจาก เรือนบวชเปนบรรพชิต ไมนึกเลยวา เราบวชอุทิศศาสดาอื่น นอกจาก พระผูมีพระภาคเจาผูเปนพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจาพระองคนั้น ครั้ง กอน เมื่อเรายังเปนคฤหัสถเคยคิดวา ฆราวาสชางคับแคบ เปนทางมา แหงธุลี บรรพชาปลอดโปรง ผูอยูครองเรือนจะประพฤติพรหมจรรย ใหบริสุทธิ์บริบูรณโดยสวนเดียวประดุจสังขขัด ไมใชทําไดงายนัก ทางที่ดี เราควรปลงผมและหนวด นุงหมผากาสาวพัสตร ออกจากเรือนบวชเปนบรรพชิต สมัยตอมา เราทําผาสังฆาฏิแหงผาที่เกา ปลงผมและหนวด นุงหมผากาสาวพัสตร ออกจากเรือนบวชเปนบรรพชิต อุทิศเฉพาะทาน ผูเปนพระอรหันตในโลก เมื่อบวชแลวยังเดินไปสิ้นระยะทางไกล ไดพบ พระผูมีพระภาคเจาระหวางเมืองราชคฤหกับบานนาลันทคาม กําลัง ประทับนั่งอยู ณ พหุปุตตเจดีย พอพบเขาแลวก็รําพึงอยูวา เราพบพระ ศาสดา ก็เปนอันพบพระผูมีพระภาคเจาดวย เราพบพระสุคต ก็เปน อันพบพระผูมีพระภาคเจาดวย เราพบพระสัมมาสัมพุทธเจา ก็เปนอันพบพระผูมีพระภาคเจาดวย ผูมีอายุ เรานั้นจึงซบเศียรเกลาลงแทบพระบาทของพระผูมีพระภาคเจา ณ ที่นั้นเอง ไดกราบทูลกะพระผูมีพระภาคเจาวา ขาแตพระองคผูเจริญ พระผูมีพระภาคเจาเปนพระศาสดาของขาพระองค ขาพระองคเปนสาวก ขาแตพระองคผูเจริญ พระผูมีพระภาคเจาเปนพระศาสดาของขาพระองค ขาพระองคเปนสาวก ดังนี้.
[๕๒๔] เมื่อเรากราบทูลอยางนี้แลว พระผูมีพระภาคเจาได ตรัสกะเราวา ดูกอนกัสสป ผูใดเลายังไมทราบชัดถึงสาวกผูประมวลมา ดวยจิตทั้งหมดอยางนี้แลว จะพึงพูดวารู ยังไมเห็นเลย จะพึงพูดวาเห็น ศีรษะของบุคคลนั้นพึงแตก ดูกอนกัสสป แตเรารูอยู จึงพูดวารู เห็น อยู จึงพูดวาเห็น เพราะเหตุนั้นแหละกัสสป เธอพึงศึกษาอยางนี้วา เรา จักเขาไปตั้งหิริโอตตัปปะอยางแรงกลาในภิกษุทั้งหลายผูเปนเถระ ผูนวกะ ผูมัชฌิมะ. . . เราจักฟงธรรมอยางใดอยางหนึ่งซึ่งประกอบดวยกุศล จัก กระทําธรรมนั้นทั้งหมดใหเกิดประโยชน ใสใจถึงธรรมนั้นทั้งหมด จัก ประมวลมาดวยจิตทั้งหมด เงี่ยโสตสดับพระธรรม. . . เราจักไมละกายคตาสติที่สหรคตดวยกุศลความสําราญ
ดูกอนกัสสป เธอพึงศึกษาอยางนี้ แหละ ดูกอนผูมีอายุ พระผูมีพระภาคเจาทรงโอวาทเราดวยพระโอวาท นี้ เสด็จลุกจากอาสนะแลวทรงหลีกไป ดูกอนผูมีอายุเราเปนหนี้บริโภค กอนขาวของราษฎรถึง ๑ สัปดาห วันที่ ๘ พระอรหัตผลจึงปรากฏขึ้น คราวนั้นพระผูมีพระภาคเจาเสด็จหลีกจากหนทางตรงไปยังโคนตนไมแหง หนึ่ง เราจึงเอาผาสังฆาฏิแหงผาที่เกาปูเปน ๔ ชั้นถวาย แลวกราบทูล พระผูมีพระภาคเจาวา
ขาแตพระองคผูเจริญ ขอพระผูมีพระภาคเจา ประทับนั่งบนผาผืนนี้ เพื่อประโยชนและความสุขแกขาพระองคตลอด กาลนาน ดูกอนอาวุโส พระผูมีพระภาคเจาก็ประทับนั่งบนอาสนะที่จัด ถวาย ครั้นประทับนั่งแลวพระผูมีพระภาคเจาไดตรัสกะเราวา กัสสป ผา สังฆาฏิแหงผาที่เกาของเธอผืนนี้ออนนุม เราก็กราบทูลวา ขาแตพระองค ผูเจริญ ขอพระผูมีพระภาคเจาไดโปรดอนุเคราะหทรงรับผาสังฆาฏิแหง ผาที่เกาของพระองคเถิด พระองคตรัสวา ดูกอนกัสสป เธอจักครอง ผาบังสุกุลที่ทําดวยผาปานซึ่งยังใหมหรือ เราก็กราบทูลวา ขาแตพระองค ผูเจริญ ขาพระองคจักครองผาบังสุกุลที่ทําดวยผาปานซึ่งยังใหมของพระผูมีพระภาคเจา ดังนี้.
[๕๒๕] ดูกอนอาวุโส เราไดมอบถวายผาสังฆาฏิแหงผาที่เกาแด พระผูมีพระภาคเจา และไดรับผาบังสุกุลที่ทําดวยผาปานซึ่งยังใหมของ พระผูมีพระภาคเจา ดูกอนอาวุโส ก็เมื่อบุคคลจะพูดใหถูก พึงพูดถึง ผูใดวา บุตรผูเกิดแตอก เกิดแตพระโอษฐ ของพระผูมีพระภาคเจา เกิดแตพระธรรม อันธรรมนิรมิตแลว เปนธรรมทายาท จึงรับผาบังสกุล ที่ทําดวยผาปานซึ่งยังใหม เขาเมื่อจะพูดใหถูก พึงพูดถึงผูนั้น คือเราวา บุตรผูเกิดแตอก เกิดแตพระโอษฐ ของพระผูมีพระภาคเจา เกิดแตพระ ธรรม อันธรรมนิรมิตแลว เปนธรรมทายาท รับผาบังสุกุลที่ทําดวยผาปานซึ่งยังใหม.
[๕๒๖] ดูกอนอาวุโส เราหวังสงัดจากกาม สงัดจากอกุศลธรรม แลวเขาถึงปฐมฌาน มีวิตก มีวิจาร มีปติและสุขอันเกิดแตวิเวกอยู ดูกอนอาวุโส เราหวัง ฯลฯ [อนุปุพพวิหารสมาบัติ ๙ และอภิญญา ๕ มีเปยยาลอยางนี้]
[๕๒๗] ดูกอนอาวุโส เราทําใหแจงซึ่งเจโตวิมุตติ ปญญาวิมุตติ อันหาอาสวะมิได เพราะอาสวะสิ้นไป ดวยปญญาอันรูยิ่งเองในทิฏฐธรรม เขาถึงอยู ผูใดสําคัญเราวา ควรปกปดดวยอภิญญา ๖ ผูนั้นก็ควรสําคัญ ชาง ๗ ศอกหรือ ๗ ศอกครึ่งวา จะพึงปกปดดวยใบตาลได. ก็แลภิกษุณีถุลลนันทาเคลื่อนจกาพรหมจรรยเสียแลว.
จบ จีวรสูตรที่ ๑๑