ขันธ์ห้าไม่ใช่ของเรา

* พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงจำแนกสภาพธรรมที่อาศัยปัจจัยปรุงแต่ง เกิดแล้วดับ ซึ่งไม่ใช่สัตว์ บุคคล ตัวตนใดๆ ออกเป็นขันธ์ (กอง หรือ ส่วน) 5 ขันธ์ คือ

- รูปขันธ์ คือส่วนที่เป็นรูปทั้งหมด ซึ่งเป็นสภาพที่ไม่รู้อะไรเลย เช่น สี เสียง กลิ่น รส เย็น-ร้อน อ่อน-แข็ง ตึง-ไหว

- เวทนาขันธ์ คือส่วนที่เป็นสภาพความรู้สึกทั้งหมด ได้แก่ สุขกาย ทุกข์กาย สุขใจ (โสมนัส) ทุกข์ใจ (โทมนัส) และเฉยๆ (อุเบกขา)

- สัญญาขันธ์ คือส่วนที่เป็นสภาพจำต่างๆ เช่น จำสี จำเสียง จำกลิ่น จำรส จำสภาพที่กระทบทางกาย ... จำความรู้สึก ... จำเรื่องราว ... จำว่าเป็นตัวเรา

- สังขารขันธ์ คือส่วนที่ปรุงแต่งจิต ได้แก่เจตสิกทั้งหมด (ยกเว้นเวทนา และสัญญา) เช่น โลภะ โทสะ โมหะ ปรุงแต่งจิตให้เป็นอกุศลประเภทต่างๆ ส่วน ศรัทธา สติ หิริ โอตตัปปะ อโลภะ อโทสะ ... ปัญญา ก็ปรุงแต่งจิตให้เป็นจิตที่ดีงามประเภทต่างๆ

- วิญญาณขันธ์ คือส่วนที่เป็นจิตทั้งหมด เช่น จิตเห็น จิตได้ยิน จิตได้กลิ่น จิตลิ้มรส จิตที่รู้สภาพที่กระทบทางกาย จิตที่เป็นอกุศล จิตที่เป็นกุศล

* พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงจำแนกแสดงขันธ์ทั้งห้า ก็เพื่อให้พุทธมามกะ (ชาวพุทธ) ผู้มีปัญญา เข้าใจว่า ที่เคยยึดว่าเป็นตัวเรา ของเรา แท้จริงแล้วก็คือขันธ์แต่ละหนึ่ง ซึ่งเมื่อตายจากโลกนี้ไป ก็ย่อมละขันธ์ที่สมมติว่าเป็นบุคคลนี้ในชาตินี้ แต่โดยละเอียดแล้ว ขันธ์แต่ละหนึ่ง ก็เกิดดับในขณะนี้อย่างรวดเร็วสุดประมาณ

* จึงสมควรที่จะฟังพระธรรม อบรมปัญญารู้สภาพธรรมที่กำลังปรากฏในขณะนี้ตามความเป็นจริง เพื่อละคลายความยึดถือว่ามีเรา มีของเรา

โดย อ.อรรณพ หอมจันทร์

อ่านหัวข้ออื่นๆ คลิกที่นี่ ... คติธรรม