ณ กาลครั้งหนึ่ง ที่ มูลนิธิฯในวันมาฆบูชา ๑๘ ก.พ. ๕๔

อนึ่ง ข้าพเจ้าขออนุญาตนำข้อความการสนทนาบางตอนในวันนั้น มาเสนอเพื่อพิจารณา

พอเป็นสังเขปดังนี้นะครับ

ท่านอาจารย์ ...ใครก็บอกว่าให้ "ละชั่ว" แล้วใครละได้?

หรือแม้พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าจะตรัส ให้ละชั่ว ก็ไม่ใช่ว่าใครจะละได้

แต่ทรงแสดงให้บุคคลนั้น เกิดปัญญา ความเห็นถูกต้องตามความเป็นจริง นะคะ

ซึ่งก็จะเป็นการละชั่ว หรือ อกุศลตามลำดับ

คุณอรวรรณ ท่านอาจารย์คะ ถ้าไม่ฟังพระธรรมให้เข้าใจว่า ไม่มีเรา สัตว์ ตัวตน บุคคล

เนี่ย ก็จะฟังตรงนี้ไม่เข้าใจ ว่า "การละชั่ว" นี่หมายถึงว่า สภาพธรรมที่ชั่วนี่คือ อกุศล

แล้วละได้ก็ต้องเป็น "ปัญญา" ที่ละได้ แล้วการทำกุศล ก็คือ กุศลก็เป็นธรรมะฝ่ายดี ซึ่ง

ก็ต้องเป็น "เข้าใจ" อีก ถึงจะสามารถเข้าใจตรงนี้ได้ค่ะ ท่านอาจารย์คะ

ท่านอาจารย์ ค่ะ ต้อง "เข้าใจ" ธรรมะ เมื่อ "ฟัง" ธรรมะค่ะ

ไม่ใช่เข้าใจคน ที่เป็นเราเหมือนเดิม

แต่มีความเข้าใจขึ้นว่า สิ่งที่เคยยึดถือว่าเป็นเรา เป็นสิ่งหนึ่งสิ่งใด

ก็คือ "ธรรมะแต่ละอย่าง" มีจริงๆ "กำลังปรากฏ" ด้วย

คุณอรวรรณ ท่านอาจารย์คะ ถ้าเช่นนั้น ผู้ฟังไม่ฟังให้เข้าใจว่า จริงๆ แล้ว มีแต่ลักษณะ

สภาพธรรมะที่กำลังปรากฏ ไม่มีสัตว์ บุคคล ตัวตน ก็จะทำให้เข้าใจผิดไปตลอด ในการ

ศึกษาพระธรรม เพราะว่า ไม่ตั้งต้น ให้มีความเห็นถูกก่อน ในการศึกษา

ท่านอาจารย์ ค่ะ การศึกษาต้องตามลำดับ ไม่ว่าวิชาการใดๆ ทั้งสิ้น นะคะ

เพราะฉะนั้น สำหรับคำเทศนาของพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า

ก็งามทั้งเบื้องตัน ท่ามกลาง และที่สุด ปริยัติ ปฏิปัตติ ปฏิเวธะ กล่าวถึงสิ่งที่มีจริงๆ

โดยประการทั้งปวง ให้ผู้ฟังเนี่ยค่ะ รอบรู้จริงๆ

คือ เข้าใจไม่ผิด ว่าขณะนี้ เป็นธรรมะ แต่ละ ลักษณะ

แล้วก็กล่าวถึง สภาพธรรมะแต่ละลักษณะ ละเอียดยิ่งขึ้น โดยสิ้นเชิง เพื่อให้ผู้ฟัง

มีความเข้าใจอย่างมั่นคง ว่าเป็นธรรมะ ซึ่งเป็นอนัตตา ซึ่งถ้ามีความเข้าใจอย่างมั่นคง

เดี๋ยวนี้ อะไร? ปรากฏ เป็นอนัตตา แล้วก็เป็นธรรมะแต่ละลักษณะ

ซึ่งเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย จนกระทั่งสามารถที่จะรู้ลักษณะของสภาพธรรมะ

ที่กำลังเป็นจริงอย่างนี้ได้ เป็นปฏิปัตติ แทงตลอด ประจักษ์การเกิด-ดับ ตรงตามที่

ได้ยินได้ฟังทุกอย่าง ก็คือ ปฏิเวธ สามารถรู้แจ้ง อริยสัจ ๔ เพราะฉะนั้นต้องตามลำดับค่ะ

ถ้าไม่รู้ว่า "ขณะนี้เป็นธรรมะ" ก็เป็น "เรา" ฟังเรื่องราว

คุณอรวรรณ ท่านอาจารย์คะ กำลังจะเรียนถามเรื่องราวพอดีว่า ถึงแม้ในหมู่ผู้ศึกษาแล้ว

เนี่ย เมื่อฟังธรรมะแล้ว ท่านอาจารย์ก็กล่าวหลายๆ ครั้งมากเลยว่า เป็นธรรมะ ไม่ใช่เรา

แต่ความไม่รู้ กับ ความติดข้อง ที่ยึดว่าเป็นเรา ก็ทำให้เป็นเรา มาฟังธรรมะ อย่างที่

ท่านอาจารย์กล่าวว่า ต้องเข้าใจว่าเป็นธรรมะ ไม่ใช่มี "เรามาฟังธรรมะ" ค่ะท่านอาจารย์

ท่านอาจารย์ ค่ะ เพราะฉะนั้น ฟังธรรมะ เข้าใจคำว่าธรรมะ สิ่งที่กำลังมีจริงๆ ขณะนี้

คือ ทุกคำ ต้องตามไป แล้วก็พิสูจน์.....ฟังธรรมะ...ธรรมะ คือ สิ่งที่มีจริงๆ ในขณะนี้

มีลักษณะต่างกัน หลากหลาย เป็นแต่ละอย่าง ไม่ใช่อย่างเดียวกัน

"เสียง" มีจริง ปรากฏ "เป็นธรรมะ"

"กลิ่น" มีจริงๆ นะคะ "เป็นธรรมะ"

"เห็น" มีจริงๆ "เป็นธรรมะ"

"คิด" มีจริงๆ "เป็นธรรมะ"

เพราะฉะนั้น ในขณะนั้น ก็จะมีการรู้ว่า สิ่งที่กำลังมีในขณะนี้ เป็นธรรมะ ทั้งหมด

แต่ว่า เป็นธรรมะที่หลากหลาย เกิด ปรากฏ แล้วหมดไป ไม่ได้กลับมาอีกเลย

...คิด...คิด...เห็นมั๊ยคะ? คิด แล้ว ก็พูด ตามความคิด เสียง ก็ออกมา ตามจิตที่คิด

แล้วก็หมด....ไม่มีอะไรเหลือเลย...สักอย่างเดียว...

เกิดขึ้น แล้วก็ดับไป....นี่คือ...ธรรมะ....

...ฟังจนกระทั่ง มีความเข้าใจที่ "มั่นคง" จริงๆ ค่ะ

จึงสามารถที่จะเร่ิม รู้ "ลักษณะ" ของสิ่งที่กำลังปรากฏ ในขณะนี้ ได้

ไม่ใช่ ใครมาบอกให้สติเกิดบ่อยๆ รู้ลักษณะที่กำลังปรากฏ ไม่เข้าใจอะไรเลย

แล้วสติจะรู้อะไร? จะระลึก จะรู้อะไร?

เพราะฉะนั้น ก่อนอื่นนะคะ "ปริยัติ" ฟังสิ่งที่มีจริง ซึ่งเป็นธรรมะ

จนเป็นความ "เข้าใจ" ที่ "มั่นคง" จริงๆ เป็น "สัจจญาณ"

คุณอรวรรณ ดูเหมือนท่านอาจารย์ จะตอกย้ำว่า ต้องฟังให้เป็นความเข้าใจ ที่มั่นคงว่า

ขณะนี้เป็นธรรมะ แล้วเป็นหน้าที่ของสติ ปัญญา

ที่เขาจะรู้ ตรงลักษณะ ว่าเป็นธรรมะอย่างไร

แต่ดูเหมือนว่า ผู้ศึกษาเนี่ย ยังไม่มั่นคง ว่าขณะนี้เป็นธรรมะ

ก็จะไปข้ามขั้นว่า จะรู้ตรงลักษณะ ที่เป็นธรรมะอย่างไร

ท่านอาจารย์ ค่ะ ก็ผิดแล้วไงคะ

คุณอรวรรณ เพราะฉะนั้น ก็ต้องเข้าใจจริงๆ ว่า ต้องฟังว่าเป็นธรรมะ เข้าใจอย่างมั่นคง

ว่า "เป็นธรรมะ"

ท่านอาจารย์ สิ่งที่ลืมไม่ได้นะคะ พระพุทธศาสนา เพื่อละ ค่ะ

ไม่ใช่เพื่อได้ ไม่ใช่เพื่อเอา แต่ว่า เป็นการละความไม่รู้ และ ละอกุศล

จนกระทั่ง ละแม้กุศล เป็นหนทางละโดยตลอด

เพราะว่า เป็นความติดข้องนะคะ ด้วยความไม่รู้ทั้งหมด

...เพราะฉะนั้น เมื่อมีความรู้.....จึงไม่ติดข้อง.....

...ความไม่ติดข้อง.....คือ....การละ...ความติดข้อง........

คุณอรวรรณ เพราะฉะนั้น ในหมู่ผู้ฟัง คือ ต้องฟังให้เข้าใจ อย่างมั่นคงจริงๆ

ว่า ธรรมะ คือ มีลักษณะเฉพาะ แต่ละลักษณะ ไม่ใช่สัตว์ ตัวตน บุคคล ไม่ใช่เรา

เมื่อเข้าใจเช่นนี้แล้ว ก็คือ เพื่อละความไม่รู้ ว่า ไม่รู้อะไร?

แต่ไม่ใช่เพื่อ อยากได้อะไร?

ท่านอาจารย์ เพราะฉะนั้น ฟังธรรมะแล้ว ได้อะไรคะ?

ได้ลาภหรือเปล่า? ได้ยศหรือเปล่า? ได้สรรเสริญหรือเปล่า?

ถ้าได้ ก็ติด ไม่ได้ละ ใช่ไม๊คะ? แต่ไม่ใช่เพื่อสิ่งหนึ่งสิ่งใดอย่างนั้นค่ะ

"...เพราะไม่รู้ จึงฟัง..."

....แล้วจะฟังใครคะ? บางคนก็ฟังคนโน้นว่า คนนี้ว่า....

แต่ไม่ฟังพระธรรม ที่พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ทรงแสดง.....แล้วฟังใคร?...

...คนนั้นเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าหรือเปล่า?

สามารถที่จะให้ "เข้าใจ" สิ่งที่มีจริงๆ ที่กำลังปรากฏหรือเปล่า?....

...............................

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย สคาถวรรค เล่ม ๑ ภาค ๒ - หน้าที่ 266

อุทัยสูตร

[๖๘๐] พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสว่า

กสิกรย่อมหว่านพืชบ่อยๆ ฝนย่อม

ตกบ่อยๆ ชาวนาย่อมไถนาบ่อยๆ แว่น

แคว้นย่อมบริบูรณ์ด้วยธัญชาติบ่อยๆ ยา

จกย่อมขอบ่อยๆ ทานบดีก็ให้บ่อยๆ

ทานบดีให้บ่อยๆ แล้ว ก็เข้าถึงสวรรค์

บ่อยๆ ผู้ต้องการน้ำนม ย่อมรีดนมบ่อยๆ

ลูกโคย่อมเข้าหาแม่โคบ่อยๆ บุคคลย่อม

ลำบากและดิ้นรนบ่อยๆ คนเขลาย่อมเข้า

ถึงครรภ์บ่อยๆ สัตว์ย่อมเกิดและตายบ่อยๆ

บุคคลทั้งหลายย่อมนำซากศพไปป่าช้า

บ่อยๆ ส่วนผู้มีปัญญาถึงจะเกิดบ่อยๆ ก็

เพื่อได้มรรคแล้วไม่เกิดอีก ดังนี้.

กราบท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์

และขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกท่านครับ