การผูกโกรธ
การผูกโกรธ หมายถึง การจดจำเรื่องราวที่คนอื่นทำให้ไม่พอใจ เมื่อคิดถึงสิ่งที่เขาเคย
ทำไม่ดีไว้กับเรา ก็เกิดโทสะ ถ้าไม่คิดถึงก็ไม่มีโทสะ แบบนี้ถือว่าเป็นการผูกโกรธใช่หรือ
ไม่และสงสัยเรื่องความอาฆาต พยาบาท ถ้าคนที่มีความอาฆาตพยาบาท จำเป็นต้องทำร้าย
คนอื่นหรือไม่ หรือว่าแค่จดจำไว้ในใจแต่ไม่ได้คิดทำร้ายใคร แต่ถ้ามีเหตุปัจจัยพร้อม ก็จะ
แสดงออกทางวาจา เช่น การตำหนิติเตียนว่ากล่าวด้วยความไม่พอใจ ช่วยกรุณา
อธิบายด้วยค่ะ ขอบพระคุณค่ะ
การผูกโกรธ ความอาฆาต พยาบาท โดยสภาพธรรมหมายถึง โทสเจตสิก ที่เกิดร่วมกับโทสมูลจิต เมื่อความโกรธเกิดขึ้นเกี่ยวกับบุคคลใดแล้ว ความโกรธที่เกี่ยวกับ
บุคคลนั้นเกิดอีกบ่อยๆ ไม่ลืม ไม่หายโกรธ ลักษณะนี้เรียกว่าความผูกโกรธ ส่วนคนที่มี
ความอาฆาตพยาบาทก็มีหลายระดับขั้น ถ้ามีกำลังมากก็ล่วงออกมาทางกาย ทางวาจา
ทำให้ผู้อื่นเดือดร้อนก็มี หรือเพียงกลุ้มรุมอยู่ในใจก็มีครับ
พยาบาทที่เป็นมโนกรรม ได้แก่เจตนาที่เป็นไปกับความโกรธที่แรงกล้า จนคิดมุ่งให้
คนอื่นพินาศ เป็นมโนกรรมบถ ถ้าจิตโกรธไม่ชอบเกิดขี้น เป็นโทสมูลจิต เป็นอกุศลจิต
ไม่ใช่มโนกรรมบถ ถ้าจิตโกรธไม่ชอบนั้นรุนแรงมาก จนคิดมุ่งให้คนอื่นพินาศในขณะใด
เจตนาในโทสมูลจิตนั้นเป็นมโนกรรมบถ
ว่าโดยอาการ 5 ของพยาบาทคือ 1.โดยมูล พยาบาทเกิดขี้นเพราะโทสะและโมหะ
เป็นมูล 2.โดยกรรม เป็นมโนกรรมเพราะเจตนานั้นเป็นไปกับความโกรธ ที่แรงกล้าจน
คิดมุ่งร้ายให้ผู้อื่นพินาศ 3.โดยทวาร เป็นไปได้ทั้ง 3 ทวาร คือ มโนทวาร วจีทวาร
กายทวาร ทางมโนทวาร เช่น ขณะที่ความโกรธแรงกล้าจนคิดมุ่งให้คนอื่นพินาศด้วย
ทุจริตกรรมต่างๆ ทางวจีทวาร เมื่อจิตคิดให้ผู้อื่นพินาศด้วยความพยาบาท ก็ใช้ หรือสั่ง
ให้ผู้อื่นทำความพินาศแก่คนที่ตนโกรธนั้น ทางกายทวาร เมื่อจิตคิดมุ่งให้ผู้อื่นพินาศ
ด้วยความพยาบาท ก็กระทำทุจริตต่างๆ หรือด้วยกายของตนเพื่อให้ผู้อื่นพินาศ เจตนา
พูดหรือกระทำให้ผู้อื่นพินาศด้วยจิตพยาบาท เป็นมโนกรรมบถ ไม่ใช่กายกรรมและวจี
กรรมเพราะเกิดกับจิตที่พยาบาท เมื่อคำพูดหรือการกระทำนั้น เกิดแต่จิตที่พยาบาท
ความพยาบาทนั้น ก็เป็นประธานของการกระทำนั้น เมื่อความพยาบาท เป็นประธาน
เจตนาที่เกิดร่วมกับโทสมูลจิตที่พยาบาทนั้น ก็เป็นมโนกรรมบถ ถ้าเป็นกายกรรม คือ
ทำด้วยกายหรือวจีกรรมนั้นก็เป็นประธาน ไม่ใช่พยาบาทเป็นประธาน เช่น การฆ่ายุง ฆ่า
มด เป็นกายกรรมเพราะเจตนาที่ทำด้วยกายเป็นประธาน การต่อสู้ป้องกันตัวนั้น ทำให้
ผู้อื่นบาดเจ็บหรือตายนั้นเป็นกายกรรม ไม่ใช่เป็นมโนกรรมเพราะเจตนาทำด้วยกาย เป็น
ประธาน ไม่ใช่พยาบาทเป็นประธาน โดยองค์ พยาบาทมีองค์2 คือ 1.มีสัตว์อื่นที่ตนคิดให้พินาศ 2.คิดให้สัตว์นั้นพินาศ
เมื่อครบ 2 องค์ เป็นกรรมบถ สามารถให้ผลนำเกิดในอบายภูมิ ถ้าไม่ครบองค์ไม่เป็น
กรรมบถ ให้ผลในปวัตติกาล.
(จากอภิธรรมมัตถสังคหะ โดย อ.สมพร ศรีวราทิตย์)
ความผูกโกรธจะหมดได้ เมื่อเป็นพระอนาคามีใช่หรือไม่
ถูกต้องครับ ความโกรธจะดับได้จนหมดไม่เหลือ เมื่ออนาคามิมรรคเกิดขึ้น
แต่ความผูกโกรธส่วนหยาบมากๆ พระโสดาบัน พระสกทาคามี ย่อมละได้ครับ
ช่วยกรุณายกตัวอย่างความผูกโกรธส่วนหยาบมากๆ ที่พระโสดาบันและพระสกทาคามี
ละได้ด้วยค่ะ ขอบคุณค่ะ
ความผูกโกรธส่วนหยาบมากๆ ย่อมมีในปุถุชนทั้งหลาย เช่น ความผูกโกรธโดย
คิดจะแก้แค้นให้ได้ ต้องฆ่าให้ตาย หรือตามตัวอย่าง เมียหลวง กับเมียน้อย ที่ปรากฏ
ในอรรถกถา คือ เขาผูกโกรธ อาฆาตว่าชาตินี้เขาฆ่าเราและลูก ชาติหน้าจะขอฆ่าเขา
บ้าง เป็นต้น ซึ่งความผูกโกรธอย่างนี้หยาบมาก พระอริยทั้งหลายท่านดับได้แล้วครับ