การสังคายนาพระธรรมวินัยครั้งที่ ๑...เรื่อง สิกขาบท

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

"เรื่อง สิกขาบทเล็กน้อย"ครั้งนั้น ท่านพระอานนท์ ได้ชี้แจงต่อพระเถระทั้งหลาย ว่า "ท่านเจ้าข้า เมื่อจวนจะปรินิพพาน พระผู้มีพระภาค ได้ตรัสกับข้าพเจ้า ว่า ดูกรอานนท์ เมื่อเราล่วงไปสงฆ์หวังอยู่ จะพึง ถอนสิกขาบทเล็กน้อย เสียก็ได้" พระเถระทั้งหลาย ถามว่า "ท่านพระอานนท์ ก็ท่าน ทูลถามพระผู้มีพระภาค หรือเปล่า ว่า พระพุทธเจ้าข้า ก็สิกขาบทเหล่าไหน เป็นสิกขาบทเล็กน้อย" พระเถระบางพวก กล่าวอย่างนี้ ว่า "เว้นปาราชิก ๔ นอกนั้น เป็นสิกขาบทเล็กน้อย" ฯลฯ."เรื่อง ไม่บัญญัติ และ ไม่ถอนพระบัญญัติ" ครั้งนั้น ท่านพระมหากัสสปะ ประกาศให้สงฆ์ทราบด้วย ญัตติทุติยกรรมวาจา ว่า ดังนี้ ญัตติทุติยกรรมวาจา

"ท่านทั้งหลาย ขอสงฆ์ จงฟังข้าพเจ้า สิกขาบท ของพวกเรา ที่ปรากฏ แก่คฤหัสถ์ มีอยู่แม้ พวกคฤหัสถ์ ก็รู้ว่า สิ่งนี้ ควรแก่สมณะ เชื้อสายพระศากยบุตรสิ่งนี้ ไม่ควร ถ้าพวกเรา จักถอนสิกขาบทเล็กน้อยเสีย จักมีผู้กล่าวว่า พระสมณโคดม บัญญัติสิกขาบท แก่สาวกทั้งหลายเป็นการชั่วคราว

พระศาสดาของพระสมณะเหล่านี้ยังดำรงอยู่ ตราบใดสาวกเหล่านี้ ก็ยังศึกษาในสิกขาบททั้งหลายอยู่ ตราบนั้น เพราะเหตุที่ พระศาสดาของสมณะเหล่านี้ ปรินิพพานแล้ว พระสมณะ เหล่านี้ จึงไม่ศึกษา ในสิกขาบท ในบัดนี้ ถ้าความพร้อมพรั่งของสงฆ์ ถึงที่แล้ว "สงฆ์" ไม่พึงบัญญัติ สิ่งที่ไม่ทรงบัญญัติ ไม่พึงถอนพระบัญญัติ สิ่งที่ทรงบัญญัติไว้แล้ว พึงสมาทาน ประพฤติในสิกขาบททั้งหลาย ตามที่ทรงบัญญัติแล้ว"

ฯลฯ

ท่านผู้ฟัง จะเห็นถึงความเคารพ นอบน้อม ของพระอรหันต์ทั้งหลาย ที่มีต่อพระผู้มีพระภาค แม้ว่าจะทรงอนุญาติให้ถอน "สิกขาบทเล็กน้อย"แต่ พระอรหันตเถระทั้งหลาย ท่านก็มีความเคารพ ในสิกขาบท ที่พระผู้มีพระภาค ได้ทรงบัญญัติแล้ว เพราะฉะนั้น พระอรหันตเถระทั้งหลายก็ไม่ถอนพระบัญญัติที่ทรงบัญญัติแล้วและ ไม่บัญญัติ สิ่งที่ไม่ทรงบัญญัติ ถ้าหากว่าท่านผู้ฟัง ในสมัยนี้ มีความคิดเห็น ว่า พระวินัยบัญญัติ ข้อใด อาจจจะประพฤติไม่ได้ หรือว่า ไม่เหมาะ ไม่ควร ก็ขอให้ท่านระลึกถึง พระอรหันตเถระทั้งหลาย ในการกระทำสังคายนาพระธรรมวินัย ครั้งที่ ๑ ซึ่ง พระอรหันตเถระทั้งหลายมีความเห็นร่วมกัน ว่า ท่านจะไม่บัญญัติสิ่งที่พระผู้มีพระภาค ไม่ทรงบัญญัติ และ จะไม่ถอนสิกขาบทที่พระผู้มีพระภาค ทรงบัญญัติแล้ว

แนวทางเจริญวิปัสสนาครั้งที่ ๖๐๑ บรรยาย โดย อาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ถอดเทป โดย คุณย่าสงวน สุจริตกุล

ขออนุโมทนา