เหตุให้สำเร็จเป็นพระสัพพัญญูพุทธเจ้า [พุทธวรรคที่ ๑ พุทธาปทาน]

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๘ ภาค ๑ - หน้าที่ 1
พุทธวรรคที่ ๑

๑. พุทธาปทาน

ว่าด้วยเหตุให้สำเร็จเป็นพระสัพพัญญูพุทธเจ้า

[๑] พระอานนท์ เวเทหมุนี ผู้มีอินทรีย์อันสำรวมแล้ว ได้ทูลถามพระตถาคตผู้ประทับอยู่ในพระเชตวันวิหารว่า ได้ทราบว่าพระสัพพัญญูพุทธเจ้ามีอยู่หรือ พระสัพพัญญูพุทธเจ้าเหล่านั้นเป็นนักปราชญ์ได้เพราะเหตุอะไร.

ในกาลนั้น พระสัพพัญญูพุทธเจ้าผู้ประเสริฐ ผู้แสวงหาคุณใหญ่ได้ตรัสกะพระอานนท์ผู้เจริญ ด้วยพระสุรเสียงอันไพเราะว่า ชนเหล่าใดได้กระทำบุญญาธิการไว้ในพระพุทธเจ้าทุกพระองค์ ผู้ไม่ได้ความหลุดพ้นกิเลสในศาสนาของพระชินเจ้า. โดยที่มีพระสัมโพธิญาณนั้นนั่นแลเป็นประธาน มีพระอัธยาศัยอันเข้มแข็ง มีพระปัญญาแก่กล้า อาจบรรลุความเป็นพระสัพพัญญูได้ ด้วยเดชแห่งพระปัญญา. แม้เราก็ปรารถนาความเป็นพระพุทธเจ้าไว้ในพระพุทธเจ้า แต่ปางก่อนทั้งหลาย บารมี ๓๐ ถ้วน ที่จะให้เป็นพระธรรมราชา เราก็ได้บำเพ็ญมานับไม่ถ้วน. เราประนมนิ้วทั้ง ๑๐ นมัสการพระโลกนายก พร้อมทั้งพระสงฆ์กราบไหว้พระสัมโพธิญาณของพระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐด้วยเศียรเกล้า. ในพุทธเกษตรทั้งหลาย มีรัตนะทั้งที่อยู่ในอากาศและอยู่บนภาคพื้นแผ่นดินมีประมาณเท่าใด ที่ใจจะนึกนำมาได้ ทั้งหมด ณ ภาคพื้นอันมีรูปิยะมีประมาณเท่านั้น. เราได้สร้างปราสาทอันล้วนแล้วด้วยรัตนะสูงจรดฟ้า ตลอดภาคพื้นมิใช่น้อย ซึ่งมีเสาอันวิจิตรงดงาม สร้างจัดจำแนกไว้อย่างดีมีค่ามากซึ่งมีคันทวยหาด้วยทองคำ ประดับด้วยนกกะเรียนและฉัตร. พื้นชั้นแรกเป็นแก้วไพฑูรย์ งดงามปราศจากไฝฝ้าคือมลทินเกลื่อนกลาดด้วยกอบัวหลวง มีพื้นทองคำอย่างดี. พื้นบางชั้นมีสีดังแก้วประพาฬเป็นกิ่งก้านน่ายินดี สีแดงงดงาม เปล่งรัศมีดังสีแมลงค่อมทองสว่างไสวไปทั่วทิศ. ฯลฯ