ธรรมที่เป็นไวพจน์พระนิพพาน [อรรถกถาวิภังค์]

[เล่มที่ 77] พระอภิธรรมปิฎก วิภังค์ เล่ม ๒ ภาค ๑-หน้าที่ 356

อรรถกถาวิภังค์

ธรรมที่เป็นไวพจน์พระนิพพาน

ความจริง พระนิพพานมีอย่างเดียวเท่านั้น แต่พระนิพพานนั้น มีชื่อเรียกแทนพระนิพพานเป็นอเนก ด้วยสามารถแห่งชื่อที่เป็นปฏิปักษ์แห่งสังขตธรรมทั้งหมด อย่างไร คือ ชื่อมีอาทิว่า

อเสสโต วิราโค (ความสำรอกโดยไม่เหลือ)

นิโรโธ (ความดับ)

จาโค (ความสละ)

ปฏินิสฺสคฺโค (ความสละคืน)

อนาลโย (ความไม่มีอาลัย)

มุตฺติ (ความพ้น)

ราคกฺขโย (ความสิ้นราคะ)

โทสกฺขโย (ความสิ้นโทสะ)

โมหกฺขโย (ความสิ้นโมหะ)

ตณฺหกฺขโย (ความสิ้นตัณหา)

อนุปฺปาโท (ความไม่เกิดขึ้น)

อปฺปวตฺตํ (ความไม่เป็นไป)

อนิมิตฺตํ (ความไม่มีเครื่องหมาย)

อปฺปณิหิตํ (ความไม่มีที่ตั้ง)

อนายูหนํ (ความไม่พยายาม)

อปฺปฏิสนฺธิ (ความไม่มีปฏิสนธิ)

อปฺปฏิวตฺติ (ความไม่กลับเป็นไป)

อคติ (ความไม่มีคติ)

อชาตํ (ความไม่เกิด)

อชรํ (ความไม่แก่)

อพฺยาธิ (ความไม่เจ็บ)

อมตํ (ความไม่ตาย)

อโสกํ (ความไม่มีโศก)

อปริเทวํ (ความไม่มีปริเทวะ)