เสน่ห์อินเดีย 20

ธัมเมกขสถูป สถานที่แสดงปฐมเทศนา

เวลาบ่ายสามโมงก็เดินทางไปที่ธัมเมกขสถูปเพื่อสนทนาธรรม และเวียนเทียนประทักษิณ เรานั่งรถไปถึงก่อน ก็รีบลงไปดูบริเวณรอบๆ เสียก่อนที่จะมีการสนทนาธรรมเพราะถ้าขืนชักช้า ถ้าเริ่มสนทนาธรรมแล้ว จะไม่ได้ดูอะไร มีแขกจะพาเดินชมอีกแล้ว (เสียเงิน) แต่เราก็เดินตามๆ กันไปดูสถานที่เป็นซากปรักหักพัง มีความรู้สึกว่าบริเวณที่ขุดค้นนั้นกว้างใหญ่กว่าเมื่อ ๕ ปีก่อน ได้ไปกราบที่มูลคันธกุฏี ที่ประทับของพระผู้มีพระภาคในพรรษาแรก และมีสถานที่อื่นๆ อีกมากที่ควรกราบไหว้ แต่ต้องมีเวลามากกว่านี้ มาสถานที่นี้แล้วหลายครั้ง ได้ยินชื่อ ธัมมจักกัปวัตนสูตร ยิ่งหลายครั้งกว่านั้นอีกแต่ถ้าใครถามว่า มีใจความว่าอย่างไร ก็คงตอบไม่ได้ ดังนั้น เมื่อมาอินเดียแล้วเป็นครั้งที่ ๔ ขอค้นข้อความจากพระไตรปิฎก เพื่อตอบตัวเองให้ได้หน่อยว่า ปฐมเทศนาที่ทำให้ท่านโกณฑัญญะเกิดดวงตาเห็นธรรมนั้น มีใจความว่าอย่างไร

๑. พระผู้มีพระภาคทรงชี้ทางที่ผิด อันได้แก่ กามสุขัลลิกานุโยค (การประกอบตนให้ชุ่มอยู่ด้วยกาม) และอัตตกิลมถานุโยค (การทรมานตนให้ลำบาก) ว่าเป็นส่วนสุดที่บรรพชิตไม่ควรดำเนิน แล้วทรงแสดงมัชฌิมาปฏิปทา (ข้อปฏิบัติสายกลาง) ได้แก่มรรคมีองค์ ๘ ว่าพระองค์ตรัสรู้แล้ว เป็นไปเพื่อพระนิพพาน

๒. ทรงแสดงอริยสัจจ์ ๔ คือ ทุกข์ เหตุให้เกิดทุกข์ ความดับทุกข์ ข้อปฏิบัติให้ถึงความดับทุกข์ โดยละเอียด

๓. ทรงแสดงว่า ทรงรู้ตัวอริยสัจจ์ทั้ง ๔ ทรงรู้หน้าที่อันควรทำในอริยสัจจ์ทั้ง ๔ และทรงรู้ว่าได้ทรงทำหน้าที่เสร็จแล้ว จึงทรงแน่พระหฤทัยว่า ได้ตรัสรู้อนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณแล้ว (อันแสดงว่า ทรงปฏิบัติจนได้ผลด้วยพระองค์เองแล้ว) เมื่อจบพระธรรมเทศนา พระโกณฑัญญะได้ดวงตาเห็นธรรม และได้ขอบวชก่อนต่อมาพระวัปปะกับพระภัททิยะสดับพระธรรมเทศนา ได้ดวงตาเห็นธรรมและได้ขอบวชต่อมาพระมหานามะกับพระอัสสชิ สดับพระธรรมเทศนาได้ดวงตาเห็นธรรม และได้ขอบวช (จากพระไตรปิฎกฉบับสำหรับประชาชน โดย สุชีพ ปุญญานุภาพ หน้า ๒๑๓ –๒๑๔)

เมื่อทราบใจความแล้ว มีความเข้าใจมากขึ้นหรือเปล่า? ถ้าตอบจริงๆ ก็คือยังคงเป็นแค่เรื่องราว เพราะพื้นฐานความเข้าใจสภาพธรรมที่กำลังปรากฏยังไม่มี จึงต้องฟังเรื่องสภาพธรรมที่กำลังปรากฏให้เข้าใจก่อน แล้วจึงเริ่มระลึกรู้ลักษณะสภาพธรรมให้ทั่วเสียก่อน จึงจะค่อยๆ เข้าใจขึ้น เป็นอันว่ารู้เรื่องราวก่อนก็ยังดีกว่าไม่รู้ จริงไหมคะ