รู้แจ้งแทงตลอด

สุรีย์   มาถึงวรรคที่ ๑ ก่อน มีการแทงตลอดธรรมตามเป็นจริงเป็นลักษณะ เรียนเชิญท่านอาจารย์สมพรก่อน  แทงตลอดด้วยปัญญา แทงอย่างไร

สมพร คำว่าแทงตลอดหมายความว่ารู้ทั่ว

สุรีย์   มาเจอรู้ทั่วอีกแล้ว

สมพร รู้ทั่วนี้เขาแปลกันว่า รู้ทั่ว คือ การแทงตลอด แต่ว่าเขานิยมพูดว่าแทงตลอด หมายถึงปัญญา ทีนี้รู้ทั่วก็มีอยู่ ๒ อย่าง รู้ทั่วขณะที่เราศึกษาอย่างหนึ่ง ขณะที่เราปฏิบัติอย่างหนึ่ง ปฏิบัติ เช่น ขณะที่พระโกณฑัญญะเป็นพระอริยบุคคลครั้งแรกเป็นพระโสดาบัน รู้ทั่วแทงตลอดไม่หลงเหลืออยู่เลยด้วยอำนาจปัญญาเป็นประธาน ทีนี้ก็รู้ทั่วแทงตลอด หมายความว่าเราไม่มีความสงสัยเลย แต่ว่าอันนี้ยังเป็นโลกียะอยู่ ด้วยอำนาจการศึกษาเรียนตามที่พระพุทธโฆษาท่านกล่าวไว้ การแทงตลอด พระพุทธโฆษาท่านแยกออกเป็น ๒ การศึกษาอย่างที่ว่าชัดเจน ไม่มีอะไรสงสัยเหลืออยู่เลยอย่างหนึ่งแล้วอีกอย่างเป็นโลกุตตระ อย่างที่พระโกณฑัญญะแทงตลอด การแทงตลอดคือรู้ทั่ว มีอย่างนี้นะครับ

ท่านอาจารย์ เพราะฉะนั้นเราก็ควรจะแยกแม้แต่ในการศึกษาว่า  ที่เราฟัง เราจำหรือว่าเราเข้าใจ นี่แสดงให้เห็นว่า เราจะค่อยๆเข้าใจลักษณะของสภาพธรรมถึงจะเป็นปัญญา แต่ถ้าเราเพียงจำ อย่างบอกว่า ธรรมทั้งหลายเป็นอนัตตา แล้วเราก็บอกว่า ธรรมทั้งหลายเป็นอนัตตา แต่เราเข้าใจความหมายของคำว่า “อนัตตา” จริงๆหรือเปล่าว่าอนัตตาหมายความถึงไม่ใช่ตัวตน ไม่มีตัวตน แต่ว่าเป็นสภาพธรรม เป็นธาตุ เป็นสิ่งที่มีจริงๆ ถ้าเราเข้าใจอย่างนี้ ขณะนั้นเป็นปัญญา แต่ถ้าเราเพียงจำว่า ธรรมทั้งหลายเป็นอนัตตา แล้วไม่ว่าจะถามคำอะไรๆ ก็แปลได้ จำได้หมด แต่ว่าไม่เข้าใจ ขณะนั้นก็ไม่ใช่ปัญญา

เสกสรร   แสดงว่าแทงตลอดยังมีเงื่อนไข ใช่ไหมครับ หมายความว่าแทงไปถึงไหน อย่างยกตัวอย่าง ถ้าพูดถึงเรื่องปรมัตถธรรม ถ้าหมายถึงแทงตลอด หมายความว่าขณะนั้นต้องนิพพานปรากฏหรือเปล่าครับ

ท่านอาจารย์ จริงๆแล้วปัญญาเป็นสภาพที่เห็นถูก ไม่ใช่เห็นผิด เพราะฉะนั้นความเห็นถูก เมื่อเห็นถูกแล้ว ต้องถูกตรงความเห็นนั้น ไม่ว่าจะเห็นถูกอะไร ก็คือว่า เห็นถูกอันนั้น ว่าเป็นความเห็นถูก เช่น สติสัมปชัญญะที่เรากล่าวถึงเมื่อกี้นี้ ถ้าเข้าใจว่า สติเป็นสภาพที่ระลึกที่เป็นกุศล ไม่ใช่ว่าระลึกแบบอกุศล ระลึกเป็นกุศล แล้วสัมปชัญญะก็เป็น ความรู้ที่มีสภาพธรรมที่กำลังปรากฏในขณะนั้น ถ้าเป็นปัญญาจริงๆ  สติเกิดจริงๆ เราจะไม่สงสัยเลยว่า การอบรมเจริญปัญญานั้นเจริญอย่างนี้ แต่ถ้าเราไม่มีความเข้าใจ เราก็จะทำอย่างอื่น นี่แสดงให้เห็นว่า ไม่ได้แทงตลอด ไม่ได้เข้าใจตลอดในความหมายของแม้คำนั้น หรือสภาพธรรมนั้น

เพราะฉะนั้นก็เป็นสภาพธรรมแต่ละเรื่อง แต่ละประเภท ที่ฟังแล้วก็มีความเข้าใจ ซึ่งจะต้องอบรมเจริญความเข้าใจนี้เพิ่มขึ้น แล้วถึงจะรู้ว่าปัญญานั้นคืออย่างไร