ธรรมคือการศึกษาสิ่งที่มีจริง

ผู้ฟัง การศึกษา และเข้าใจถูกต้องในส่วนละเอียด จะเกื้อกูลอย่างไรคะ

ท่านอาจารย์ เป็นคุณสุกัญญาหรือว่าเป็นธรรม

ผู้ฟัง เป็นธรรม

ท่านอาจารย์ ค่ะ โสตปสาทรูปเป็นคุณสุกัญญาหรือเป็นธรรม

ผู้ฟัง เป็นธรรม

ท่านอาจารย์ อ่อนแข็งเป็นคุณสุกัญญา หรือเป็นธรรม

ผู้ฟัง เป็นธรรม

ท่านอาจารย์ เพราะฉะนั้นพระธรรมทั้งหมดทรงแสดง ๔๕ พรรษา จากการที่ทรงบำเพ็ญพระ บารมี ๔ อสงไขยแสนกัปเพื่อรู้ความจริงของธรรมว่า ไม่ใช่ตัวตน ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล การศึกษาทั้งหมดเพื่อรู้ธรรมตามความเป็นจริง เพื่อที่จะได้เห็นความเป็นอนัตตา แต่ไม่ ได้หมายความว่า ปัญญาของเราสามารถจะรู้ได้ทุกอย่างที่ได้ฟัง แม้แต่ขณะนี้เอง สิ่งที่ ปรากฏทางตาแท้ๆ กำลังปรากฏ รู้หรือยัง

ผู้ฟัง ยังไม่ทราบ

ท่านอาจารย์ ยังไม่รู้ เพราะฉะนั้นจุดประสงค์เพื่อให้เห็นความเป็นอนัตตา ไม่ใช่ให้เราไม่ศึกษา อะไร แต่ไม่ใช่ให้เราไปอ่านให้หมดโดยไม่รู้เรื่อง แต่หมายความว่า สิ่งที่ได้ยินได้ฟังต้อง ไตร่ตรอง เพื่อเป็นความเข้าใจ