จิตที่ไม่เป็นปัจจัยให้รูปเกิด
ท่านอาจารย์ จิตเห็น จิตได้ยิน จิตได้กลิ่น จิตลิ้มรส จิตรู้สิ่งที่กระทบสัมผัสกาย กุศลวิบาก อกุศลวิบากทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ๑๐ ดวงนี้ไม่เป็นปัจจัยให้เกิดรูปเลย ตรงนี้ทบทวน จิตอื่นยังมีอีกแต่กล่าวถึงเฉพาะจิต ๑๐ ดวงนี้ไม่เป็นปัจจัยให้รูปเกิดในขณะที่จิตอื่นเป็นปัจจัยให้รูปเกิดได้ แต่จิต ๑๐ ดวงนี้ไม่เป็นปัจจัยให้รูปเกิดได้เพราะอะไร เราถึงค่อยใช้คำว่าสหชาตปัจจัย
ผู้ฟัง เพราะจิต ๑๐ ดวงนี้มีกำลังอ่อน มีเจตสิกเกิดร่วมด้วยแค่ ๗ ดวงจึงไม่เป็นปัจจัยให้รูปเกิด
อ.วิชัย โดยสภาพของจิตเห็นเป็นผลของกรรม และเป็นสภาพที่มีกำลังอ่อนด้วย ดังนั้นจึงไม่ได้เป็นปัจจัยให้รูปเกิด ดังนั้นสหชาตปัจจัยก็โดยจิตเองเป็นสหชาตปัจจัยแก่เจตสิกแน่นอน แต่ว่าจิตบางดวงเป็นสหชาตปัจจัยแก่รูปด้วย บางดวงก็ไม่เป็นสหชาตปัจจัยแก่รูป ดังนั้นเมื่อจิตเป็นปัจจัยแก่จิตตชรูป จิตนั้นก็เป็นสหชาตปัจจัยแก่รูปนั้น ซึ่งจะมีบางขณะที่แม้ไม่มีจิตตชรูป แต่จิตสามารถเกิดได้ ถามว่า ถ้าไม่มีจิต จิตตชรูปเกิดได้ไหม
ผู้ฟัง ไม่ได้
อ.วิชัย มีเว้นขณะใดบ้างไหม
ผู้ฟัง ไม่เว้น
อ.วิชัย ต้องไม่เว้น เพราะเหตุว่า จิตตชรูป ชื่อก็บอกอยู่แล้วว่าเป็นรูปที่เกิดจากจิต ดังนั้นรูปนั้นจะเกิดได้ต้องมีจิตนั้นเป็นปัจจัย
ที่มา ...