บัญญัติกับสมมติต่างกันอย่างไร

ถาม   บัญญัติกับสมมติต่างกันอย่างไร

ส.   สมมติหมายความถึงไม่จริง ต่างกับปรมัตถธรรม เพราะฉะนั้นสภาพธรรมที่มีจริงเป็นปรมัตถธรรม ได้แก่ จิต เจตสิก รูป ขณะใดที่ไม่ได้รู้ลักษณะของจิต เจตสิก รูป ขณะนั้นเป็นสมมติ

ผู้ฟัง    แล้วบัญญัติล่ะครับ

ส.   บัญญัติหมายถึงคำหรือชื่อ ซึ่งใช้เพื่อจะเรียกสิ่งที่มี ไม่ว่าเป็นสิ่งที่จริงหรือไม่จริง  เช่นคำว่า “เวทนา” เป็นคำ เป็นบัญญัติ เพื่อให้เข้าใจอรรถของความรู้สึกซึ่งมีจริงๆ แต่ว่าบัญญัติบางคำก็หมายถึงสิ่งที่ไม่มีจริง

ผู้ฟัง    เวทนานี้เป็นสมมติหรือเปล่า

ส.   ความรู้สึก สมมติหรือเปล่าคะ  ต้องเข้าใจเวลาพูดถึงเวทนาว่า หมายถึงอะไร เวทนาเป็นสภาพที่รู้สึกดีใจ หรือเสียใจ หรือเฉยๆ  มีจริงหรือเปล่าคะ

ผู้ฟัง    มีจริงครับ

ส.   มีจริง ก็เป็นปรมัตถธรรม