ภูมิ ๒ ความหมาย - ชนกกรรม

สำหรับ “ภูมิ” ก็ทราบแล้วว่า มี ๒ ความหมาย คือ หมายถึงระดับขั้นของจิต ความหมายหนึ่ง และหมายความถึงที่เกิดของจิตในโลกต่าง ๆ อีกความหมายหนึ่ง ซึ่งก็ขอกล่าวเพียงย่อ ๆ ว่า สำหรับ “อบายภูมิ” มี ๔ ได้แก่ นรก ๑ สัตว์เดรัจฉาน ๑ เปรต ๑ อสุรกาย ๑

นี่เป็นผลของอกุศลกรรม แล้วแต่ว่ากรรมใดที่ได้กระทำแล้วจะเป็น “ชนกกรรม” คือ กรรมที่จะทำให้ปฏิสนธิ กรรมนั้นจะทำให้จิตเกิดเศร้าหมองหรือผ่องใสก่อนจุติจิตจะเกิด ซึ่งเป็นไปอย่างรวดเร็วมาก ไม่มีใครจะสามารถรู้ได้ว่า จะตายเมื่อไร แต่ก่อนที่จุติจิตจะเกิด กรรมหนึ่งกรรมใดซึ่งเป็นชนกกรรม แล้วแต่ว่าจะเป็นกุศลหรืออกุศลจะเกิดก่อนจุติจิต ซึ่งในขณะนี้นะคะก็เกิดดับอย่างรวดเร็วเหลือเกิน

เพราะฉะนั้นเพียงก่อนจุติจิต แล้วชนกกรรมจะทำให้จิตที่เกิดก่อนจุตินั้นเป็นจิตที่ผ่องใส หรือเป็นจิตที่เศร้าหมอง ก็รู้ไม่ได้ เหมือนในขณะนี้ ขณะนี้ก็ยากที่จะรู้ใช่ไหมคะว่า จิตเศร้าหมองหรือผ่องใสแค่ไหน ถ้าขณะที่ไม่ใช่กำลังตั้งใจฟังธรรม ไม่ใช่ขณะที่พิจารณาธรรม หรือเข้าใจธรรม ในขณะนั้นก็ไม่สามารถจะรู้ได้จริง ๆ ว่า ขณะอีก ๕ ขณะต่อไป จิตจะเศร้าหมอง หรือว่าผ่องใส แล้วก็จะเป็นจุติจิต แต่ทั้งนี้ก็แล้วแต่กรรมหนึ่งที่ได้กระทำแล้วในสังสารวัฏฏ์ที่ได้ผ่านมาทั้งหมด จะเป็นปัจจัยให้ปฏิสนธิเกิดขึ้นในภูมิหนึ่งภูมิใด