ต้องศึกษาสภาพนามธรรมให้เข้าใจโดยละเอียด ไม่ใช่แค่ชาตินี้ชาติเดียว

ผู้ฟัง    ช่วงนี้แหละครับที่จะทำให้คนเข้าใจผิดเกือบทั้งโลกเลย ที่ว่าถ้าเราไปบอกเขาว่า คุณนี้ไม่รู้จักความโกรธ ถ้าบอกเขาอย่างนี้ เขาจะต้องไม่พอใจ ว่าทำไมเขาจะไม่รู้จักความโกรธ ไม่รู้จักความโลภ เขาจะต้องไม่พอใจ แท้ที่จริงเขาไม่พอใจจริงๆ  เขารู้แต่เพียงชื่อ อย่างอาจารย์ว่า รู้จักชื่อ รู้จักเรื่อง แต่ไม่รู้จักลักษณะว่า ความโกรธมีลักษณะร้อน มีลักษณะแผดเผา อย่างนี้เขาไม่รู้จัก เขารู้จักชื่อ รู้จักเรื่อง เพราะฉะนั้นถ้าเราจะบอกเขาว่าเขาไม่รู้จักความโกรธ เขาจะต้องไม่พอใจแน่

ส.   เพราะฉะนั้นจะต้องศึกษาให้เข้าใจสภาพธรรมที่เป็นนามธรรมโดยละเอียด ไม่ใช่เฉพาะชาตินี้ชาติเดียว ในอดีตชาติ ไม่ทราบว่ากี่ชาติ และยังในอนาคตชาติ ไม่ทราบว่ากี่ชาติ เป็นกัป ๆ เพื่อที่จะให้ประจักษ์ชัดในลักษณะของสภาพธรรมที่เป็นนามธรรม และสภาพธรรมที่เป็นรูปธรรม

เพียงเท่านี้ค่ะ แต่สามารถที่จะรู้ตลอดหมดถึงลักษณะของนามธรรม ไม่ว่าจะเป็นทางตา หรือทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ จนกว่าจะหมดความสงสัย จนสามารถที่จะประจักษ์ลักษณะที่เกิดดับของนามธรรมและรูปธรรม ตลอดไปจนกระทั่งสามารถที่จะรู้แจ้งชัดในลักษณะของนิพพาน ซึ่งเป็นธรรมที่ดับกิเลส เท่านี้เองนะคะ คือ การที่จะรู้จริง ๆ ในลักษณะของนามธรรมและรูปธรรม ทั้งโดยการฟัง ทั้งโดยการคิด ทั้งโดยการตรึกตรอง ทั้งโดยการสนทนา ทั้งโดยการอ่าน ทั้งโดยการถาม ทั้งโดยการพิจารณา และการระลึกรู้จนกว่าจะประจักษ์แจ้งจริง ๆ ในลักษณะของนามธรรมและรูปธรรม ซึ่งมีอยู่เป็นประจำทุกขณะ