วิปปยุตปัจจัย


    สำหรับปัจจัยที่จะกล่าวถึงต่อไป   เป็นปัจจัยที่ยังไม่ได้กล่าวถึง  เพราะเหตุว่าที่ได้กล่าวถึงปัจจัยมาแล้วทั้งหมดนี้ก็ถึงอินทรียปัจจัย  แล้วก็ได้กล่าวถึงฌานปัจจัยพอสมควรแล้ว   ได้กล่าวถึงมัคคปัจจัยพอสมควร   หมายความว่าขอถือโอกาสกล่าวเป็นปัจจัยต่อๆไปเลย  แทนที่จะต้องย้อนไปกล่าวถึงฌานปัจจัยอีก   หรือว่ามัคคปัจจัยอีก   เพราะฉะนั้นที่ได้กล่าวถึงในเรื่องของฌานปัจจัยที่แล้วมาก็ดี  ในเรื่องของมัคคปัจจัยที่แล้วมาก็ดี  ก็เป็นการกล่าวถึงปัจจัยต่อไป   เพื่อที่จะให้ครบทั้ง ๒๔ ปัจจัย

    สำหรับปัจจัยที่ยังไม่ได้กล่าวถึง  คือ วิปยุตตปัจจัย 

    วิปยุตตปัจจัย หมายความถึงสภาพธรรมที่เป็นปัจจัยกันโดยเข้ากันไม่ได้   เพราะฉะนั้นก็หมายความว่า  นามธรรมเมื่อเป็นปัจจัยแก่รูป   เป็นปัจจัยโดยวิปยุตตปัจจัย  หรือเวลาที่รูปเป็นปัจจัยแก่นามธรรม  เมื่อนามธรรมไม่ใช่รูป   เพราะฉะนั้นเมื่อรูปเป็นปัจจัยแก่นามธรรม   ก็เป็นปัจจัยโดยเป็นนวิปยุตตปัจจัย  ไม่เหมือนกับสัมปยุตตปัจจัย  คือ สัมปยุตตปัจจัยนั้น   ได้แก่นามธรรมเป็นปัจจัยแก่นามธรรม  จิตเป็นปัจจัยแก่เจตสิก  และเจตสิกเป็นปัจจัยแก่จิต   นั่นเป็นสัมปยุตตธรรมจริง ๆ   เป็นสภาพธรรมที่เข้ากันได้  แต่สำหรับรูปธรรมกับนามธรรม   เมื่อเป็นปัจจัยกันแล้ว  เป็นโดยปัจจัยคือวิปยุตตปัจจัย  เช่นจักขุปสาท  เป็นปัจจัยโดยเป็นที่อาศัยให้เกิดจักขุวิญญาณ   โดยวิปปยุตตปัจจัย   ไม่ว่าจะเป็นโดยนัยใด ๆ ทั้งสิ้น   ถ้ารูปเป็นปัจจัยแก่นาม  และนามเป็นปัจจัยแก่รูปแล้ว   เป็นโดยวิปปยุตตปัจจัย   

    เพราะฉะนั้นสำหรับโลภมูลจิตดวงที่ ๑  คือโสมนัสสหคตัง  ทิฏฐิคตสัมปยุตตัง  เป็นปัจจัยแก่จิตตชรูปโดยวิปปยุตตปัจจัย


    หมายเลข 6250
    29 ส.ค. 2558