อตีตภวังค์
แต่ก่อนจะเห็นจิตเป็นภวังค์ก่อน และเมื่อรูปารมณ์คือสิ่งที่กำลังปรากฏอย่างนี้ แต่ตอนนั้นกำลังกระทบกับปสาท เพราะฉะนั้นจิตเห็นยังไม่เกิด รูปเกิดก่อน ทั้งจักขุปสาทรูป และสิ่งที่กำลังปรากฏในขณะนี้ต้องเกิดก่อน ซึ่งถ้าไม่ฟังจะไม่รู้เลย ว่าเกิดแล้วจึงได้ปรากฏ เมื่อเกิดแล้วกระทบกันด้วย ถ้าไม่กระทบกันจิตเห็นก็เกิดไม่ได้ เพราะฉะนั้น เมื่อสิ่งที่กำลังปรากฏทางตาในขณะนี้กระทบกับปสาท ขณะนั้นก็เป็นเครื่องหมายแสดงให้รู้ว่าเมื่อมีการกระทบของปสาทกับรูปที่กำลังปรากฏในขณะนี้ ขณะนั้นเป็นอตีตภวังค์ แสดงว่ามีการกระทบเกิดขึ้น เพราะว่าจะต้องอาศัยการเกิดดับของจิต แสดงว่ารูปนั้นที่มีอายุนานกว่าจิต ๑๗ ขณะจะดับเมื่อใด เพราะฉะนั้นเมื่อกระทบแล้วเป็นอตีตภวังค์ ให้ทราบได้เลยว่า ทุกครั้งที่มีรูปใดๆ กระทบจักขุปสาท หรือโสตปสาท หรือฆานปสาท ชิวหาปสาท กายปสาท หมายความว่ารูปนั้นเกิดพร้อมกับปสาทรูปแล้วก็กระทบกัน ขณะเมื่อเป็นภวังค์ แต่เมื่อมีการกระทบเป็นเครื่องหมายให้รู้ว่ามีการกระทบก็เป็นอตีตภวังค์
ที่มา ...