ตื่นเต้น ตกใจ อับอาย ขายหน้า เกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย

ส.   ขนะนี้กำลังเห็น กำลังได้ยิน ถ้าจะเกิดตื่นเต้น ตกใจ ก็เป็นสภาพธรรม ที่มีจริง เป็นของจริง ไม่ใช่ตัวตน แต่ความที่ยึดติดในเรา ก็ไม่ชอบที่จะให้เราเกิด ความตื่นเต้น ตกใจอย่างนั้น ไม่ม่ใครชอบให้ตัวเอง รู้สึกอับอาย รู้สึกขายหน้า รู้สึกตื่นเต้น รู้สึกตกใจ แต่ว่าสภาพธรรม เหล่านี้ เกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย เพราะฉะนั้น ถ้าไม่อบรมเจริญสติปัฏฐาน  ก็มีความคิดที่อยากจะบังคับไม่ให้สภาพธรรม นั้นเกิดขึ้น แต่ว่าไม่สามารถที่จะบังคับได้ เพราะเหตุว่าตราบใดที่อกุศลธรรมยังไม่ได้ดับเป็น สมุจเฉท ต้องมีปัจจัยให้เกิด ความโกรธมีลักษณะหลายอย่าง ตั้งแต่ความขุ่นใจเล็กๆ น้อยๆ แม้แต่ความรู้สึกอับอาย ไม่พอใจ หรือว่ากระดากอายต่างๆ เหล่านี้ ก็เป็นสภาพธรรม ที่มีจริง แล้วก็ไม่ชอบ เพราะฉะนั้น ขณะนั้น นี่คะ ไม่ใช่โลภมูลจิต แต่เป็นสภาพธรรม ที่เกิดขึ้น แล้วถ้าระลึกรู้ลักษณะ สภาพธรรม นั้น จะเห็นว่าเป็นเพียงสภาพธรรม ที่เกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย แล้วก็มีการระลึกรู้ลักษณะของนามธรรม และรูปธรรม อื่นๆ ต่อๆ ไปได้ แทนที่จะคิดบังคับ เพราะเหตุว่าไม่สามารถที่จะบังคับได้ตลอดไป อาจจะมีความรู้สึกว่าบังคับได้ชั่วคราว แต่ตราบใดที่ยังไม่ดับเป็นสมุจเฉท สภาพธรรม ที่ไม่ชอบใจทั้งหลาย คือ อกุศลทั้งหลาย ก็ย่อมจะเกิดขึ้นในชีวติของแต่ละคน  ลองระลึกดู ก็ต้อง มีสิ่งที่ไม่พอใจมากมาย หลายครั้ง หลายขณะ หลายหตุการณ์ทีเดียว แต่ว่าขณะนั้น ก็ควรที่จะรู้ลักษณะของกาย หรือเวทนา หรือจิต หรือธรรม ที่กำลังปรากฏ แล้วก็ละคลายการยึดถือว่าเป็นตัวตนทีละเล็กทีละน้อย จนในที่สุดก็สามารถจะดับได้เป็น สมุจเฉทเป็นลำดับขั้น แต่อย่าคิดที่จะบังคับ เพราะเหตุว่าไม่สามารถที่จะดับกิเลสได้ด้วยความเป็นตัวตน