ต้องรู้ลักษณะจิตที่สงบและจิตที่ไม่สงบ

ส.   ก่อนอื่นต้องศึกษาก่อน ว่า จิตที่สงบเป็นกุศล ขณะใด และจิตที่ไม่สงบเป็นอกุศล ขณะใด ในชีวิตประจำวัน อย่างที่ได้เรียนให้ทราบแล้ว ว่า ขณะใดที่ไม่ใช่ทาน ไม่ใช่ศีล ไม่ใช่ภาวนา ขณะนั้นเป็นอกุศล ถ้าไม่พูดถึงวิบากจิตซึ่งเป็นการเห็น การได้ยิน การได้กลิ่น การลิ้มรส การรู้สิ่งที่กระทบสัมผัส แต่ว่าโดยทั่วไป เมื่อเห็นแล้ว ได้ยินแล้ว ได้กลิ่นแล้ว ลิ้มรสแล้ว รู้สิ่งที่กระทบสัมผัสแล้ว จะเกิดโลภมูลจิตบ้าง โทสมูลจิตบ้าง  โมหมูลจิตบ้าง ถ้าขณะนั้นไม่เป็นกุศล คือไม่ใช่ทาน ไม่ใช่ศีล ไม่ใช่การอบรมภาวนา ซึ่งจะต้อง เป็นไปได้ด้วยปัญญาเท่านั้น  สำหรับการอบรมเจริญภาวนา ถ้าผู้ใดไม่มีการศึกษาให้เข้าใจ เป็นปัญญาเกิดขึ้นแล้ว ไม่สามารถจะเจริญภาวนาทั้งที่เป็น สมถภาวนา และวิปัสสนาภาวนาได้