สติปัฏฐาน ๓ และสติปัฏฐาน ๔

ถ. ข้อความในอรรถกถามหาสติปัฏฐานสูตรตอนหนึ่งมีว่า คำว่า จัตตาโร ๔ เป็นศัพท์กำหนดจำนวนด้วยจำนวนนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงแสดงการกำหนดจำนวนสติปัฏฐานว่า ไม่ต่ำกว่านั้น ไม่สูงกว่านั้น คำว่า สติปัฏฐานทั้งหลาย ได้แก่ สติปัฏฐาน ๓ คือ อารมณ์แห่งสติก็มี ความที่พระบรมศาสดาทรงล่วงเลยความยินร้ายและยินดีในพระสาวกทั้งหลายผู้ปฏิบัติ ๓ อย่างก็มี ตัวสติก็มี

คำว่า สติปัฏฐาน ๓ ในที่นี้หมายความถึงอะไร

สุ. หมายความถึง ๑.อารมณ์ที่สติระลึก ๒.สติที่ระลึกที่อารมณ์นั้น ๓.เป็นหนทางที่พระผู้มีพระภาคและพระอรหันต์ทั้งหลายดำเนิน คือ ปฏิบัติ ซึ่งพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าและพระอริยเจ้าทั้งหลายไม่ได้ปฏิบัติทางอื่นนอกจากทางนี้ ขณะนี้ที่กำลังเห็น ระลึกรู้ลักษณะของสิ่งที่ปรากฏ นี่คือหนทางที่พระอรหันต-สัมมาสัมพุทธเจ้าและพระสาวกทั้งหลายปฏิบัติ

เพราะฉะนั้น สติปัฏฐานมี ๒ นัย คือ สติปัฏฐาน ๓ และสติปัฏฐาน ๔

ถ้าสติปัฏฐาน ๔ หมายความถึงสติปัฏฐานที่เป็นอารมณ์ของสติเจตสิก และ ที่สติเจตสิกจะเป็นสติปัฏฐาน ก็เพราะระลึกที่อารมณ์ ๔ อย่างนี้ ไม่ใช่ระลึกเรื่องอื่น คือ ระลึกที่กาย ระลึกที่เวทนา ระลึกที่จิต ระลึกที่ธรรม [แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ 1611]