เจตนาที่จะวิรัติทุจริต

ผู้ฟัง ไม่ได้สมาทานศีลเลย ปฏิบัติแบบนี้จะเป็นการบกพร่องไหม

สุ. ไม่ได้สมาทานศีล แต่ประพฤติทุจริตหรือเปล่า นี่เป็นเรื่องสำคัญ เพราะเหตุว่าศีลมีหลายอย่าง สมาทาน หมายความถึงเจตนาที่จะวิรัติทุจริต การสมาทานไม่ใช่เป็นการบังคับ เป็นเจตนาของบุคคลนั้นเองที่ต้องการที่จะวิรัติทุจริตกรรม [แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ 326]

สมาทานศีล ไม่ใช่เพียงแต่พูดตาม แต่มีเจตนาจริงๆ ที่จะรักษาศีล ประพฤติตาม และวิรัติทุจริต ถ้าเป็นเพียงการพูดตาม ชั่วขณะหนึ่งเท่านั้น ตามระเบียบประเพณี ไม่ใช่เจตนาจริงๆ ก็ไม่มีความมั่นคงที่จะประพฤติปฏิบัติศีลต่อไป

เพราะฉะนั้น ถ้าจะใช้ภาษาบาลี ควรที่จะเข้าใจภาษาบาลีด้วย อย่างอุบาสก อุบาสิกา อาจจะมีเจตนาที่จะรักษาศีล ๕ แต่เพราะความไม่รู้ ก็ไปรับศีล ๘ ก็ได้ แต่ถ้าเป็นเรื่องของเจตนาแล้ว หมายความถึงความตั้งใจที่จะสมาทาน ประพฤติตามศีลข้อนั้นๆ ซึ่งเรื่องของการที่จะล่วงศีลหรือไม่ แม้ว่าจะสมาทานแล้ว ก็ย่อมเป็นสิ่งที่ไม่สามารถที่จะบังคับบัญชาได้ เพราะเหตุว่าแล้วแต่เหตุปัจจัยที่จะเกิดขึ้นในขณะนั้น [แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ 327]