ฟังแล้วมีความเข้าใจแค่ไหน -พฐ.220
สุ. โทสะก็เป็นสติไม่ได้ ปัญญาก็เป็นสติไม่ได้ สติเป็นสภาพที่ระลึกเป็นไปในกุศลเท่านั้นหรือในธรรมฝ่ายดี ถ้าเราคิดเรื่องอะไรไม่ได้หมายความว่าเป็นสติ ถ้าจะหมายความว่าสติแปลว่าระลึกหรือแปลว่าระลึกได้ หรือแปลว่าระลึกรู้ ก็แล้วแต่ใช้คำอะไรก็ได้ แต่ต้องศึกษาให้เข้าถึงอรรถของลักษณะของสติว่าสภาพธรรมที่พระผู้มีพระภาคทรงใช้คำว่า “สติ” เป็นโสภณธรรมเท่านั้นเป็นธรรมฝ่ายดี ทุกคนนั่งคิดได้ แต่ว่าขณะที่คิดเป็นกุศลจิตหรือเป็นอกุศลจิต ถ้าใครคิดเป็นอกุศลจิตไม่ใช่สติที่ระลึกหรือคิด แต่ว่าเป็นสภาพเจตสิกอื่นซึ่งเกิดกับจิตซึ่งเป็นใหญ่เป็นประธานในการรู้แจ้งลักษณะของอารมณ์ เพราะฉะนั้นที่ว่าโลกมืดเพราะเหตุว่าแม้ว่าจะเกิดมากี่ภพกี่ชาติก็ตาม ขณะที่ไม่รู้ความจริงของสิ่งที่มีจริงๆ ก็มืดเพราะเหตุว่าไม่รู้ว่าสิ่งนั้นคืออะไร เพราะฉะนั้นถ้าเป็นปัญญาก็เริ่มที่จะเข้าใจถูกเห็นถูกในสิ่งที่มีจริงๆ ซึ่งถ้าไม่มีการตรัสรู้ของพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ใครจะคิด ไม่มีทางที่จะเป็นไปได้เลย แต่ว่าพระธรรมที่ทรงแสดงๆ ให้เห็นว่าถ้าฟังแล้วเข้าใจ เราก็จะรู้ว่าไม่ง่ายที่จะเป็นปัญญาที่จะเจริญขึ้นจนกระทั่งสามารถรู้แจ้งความจริงตามที่ได้ทรงแสดงไว้ ที่ทรงแสดงจากการรู้แจ้งจากการประจักษ์แจ้งซึ่งเป็นการทรงตรัสรู้ แต่ผู้ที่กำลังฟังก็สามารถที่จะเข้าใจได้เปรียบเทียบได้ของปัญญาขั้นที่เริ่มฟังเรื่องราวของสภาพธรรม ทั้งๆ ที่สภาพธรรมก็มีจริงๆ และกำลังปรากฏ แต่กว่าจะเป็นความเข้าใจขึ้นทีละเล็กทีละน้อย บางคนก็อาจจะบอกว่าไม่เห็นไปไหนเลยพื้นฐานพระอภิธรรมนี่อยู่ตรงอกุศลจิตนานแล้ว แต่ว่าให้เข้าใจว่าพระธรรมที่ทรงแสดง ถ้าทรงแสดงกับผู้ที่มีกิเลสน้อย กิเลสเบาบางจะทรงแสดงเรื่องของกุศลจิตต่างๆ ประเภทยิ่งขึ้น แต่สำหรับผู้ที่ปัญญาน้อยจะแสดงเรื่องของอกุศล เพราะอกุศลมีมาก แล้วเราจะฟังอะไรเพราะอยากฟัง หรือว่าเราจะรู้ตามความเป็นจริงว่าเรามีความไม่รู้มาก เพราะฉะนั้นฟังเรื่องของอกุศลเพื่อที่จะได้รู้ตามความเป็นจริงว่าอกุศลตรงกันข้ามกับปัญญา อกุศลไม่สามารถที่จะเข้าใจสิ่งที่กำลังปรากฏได้ เพราะฉะนั้นก็เป็นการทดสอบการฟังด้วยความเป็นผู้ตรงว่าฟังแล้วมีความเข้าใจแค่ไหน ยังคงมีอวิชชาอีกมาก ก็ฟังเรื่องของอกุศล ขณะใดที่มีความเข้าใจขึ้น ขณะนั้นเป็นปัญญาที่เห็นถูกในสภาพธรรมตามความเป็นจริง จะเป็นผู้ที่ไม่ประมาท และไม่รีบร้อน และก็จะไม่ขวนขวายในทางที่ผิด
ที่มา ...