อกุศลจิตที่เกิดขึ้นมาจากไหน -พฐ.182
ผู้ถาม อกุศลจิตที่เกิดโดยไม่รู้ตัวที่เป็นโมหะนี่ก็หมายความว่าปรุงแต่งไปโดยปัญญาไม่เกิด เพราะไม่ฟังมาก ไม่ศึกษามาก ไม่เสพมาก ก็เลยไปปรุงแต่งไปสังขารขันธ์ออกมาในรูปของอกุศลมากกว่า
สุ. ก็ลองคิดดูว่าเราฟังวันหนึ่งๆ น้อยหรือมากกว่าขณะที่ไม่ได้ฟัง ก็สะสมไปทุกขณะเลยในจิตแต่ละขณะเไม่ได้หายไปไหนเลย สะสมสืบต่อเป็นปัจจัยชื่อว่าอุปนิสัยในภาษาไทย แต่ว่าภาษาบาลีก็คืออุปนิสสยปัจจัย นิสสย-เป็นที่อาศัย อุป-ที่มีกำลัง จากภวังคจิตซึ่งไม่มีอกุศลเจตสิกเกิดร่วมด้วยเลยขณะที่เป็นภวังค์ ไม่ว่าจะเป็นปฏิสนธิจิตของสัตว์เดรัจฉาน คนที่เกิดในนรก อสุรกาย ภูมิที่เป็นอบายภูมิก็ไม่มีอกุศลเจตสิกเกิดเลย เพราะอกุศลเจตสิกจะเกิดขึ้นเป็นอกุศลไม่ใช่เป็นผล แต่ว่าเป็นเหตุ เพราะฉะนั้นขณะที่กำลังเป็นภวังค์ ไม่มีอกุศลเจตสิกเกิดร่วมด้วยเลย แต่พอลืมตาตื่นหรือพอตื่นขึ้นมามาจากไหน สิ่งที่ได้สะสมไว้ทีละเล็กทีละน้อยไม่ได้หายไปไหนแต่สะสม มีกำลังที่จะทำให้อกุศลจิตเกิดขึ้นพร้อมอกุศลเจตสิก ไม่มีใครไปจัดแจงทำอะไรได้เลยทั้งสิ้น เพราะฉะนั้นก็รู้จักตัวเองตามความเป็นจริงว่า ที่อกุศลยังมากมายเพราะกุศลยังน้อย ยังน้อยมาก เพราะฉะนั้นก็ต้องมีการสะสมทางฝ่ายกุศลเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะคือความเห็นถูก
ที่มา ...