มรณาสันวิถีจิตจะต้องมีสภาพจิตแบบใดถึงทำให้ไปเกิดเป็นสัตว์เดรัจฉานได้ครับ

คือผมมองว่าสัตว์เดรัจฉานค่อนข้างจะต่างจากมนุษย์มากๆ เลย ในเรื่องระบบวิธีคิดและไอคิว หรือความฉลาด ซึ่งมนุษย์จะฉลาดกว่าสัตว์เดรัจฉานมากๆ ยิ่งโดยเฉพาะสัตว์เล็กสัตว์น้อย เช่น มด ยุง แมลง ฯลฯ ยิ่งไม่ต้องพูดถึงเลย ฉะนั้น การที่จะไปเกิดเป็นสัตว์เดรัจฉานได้ จะต้องมีองค์ประกอบหรือสภาพจิตของมรณาสัณวิถีจิตเป็นอย่างใดครับ จึงไปปฏิสนธิจิตในภูมิเดรัจฉานได้ เช่นว่า ไม่มีปัญญาเจตสิกเกิดร่วมกับปฏิสนธิจิตด้วยหรือว่าสภาพจิตของปฏิสนธิจิตถูกปรุงแต่งด้วยโมหเจตสิกที่ไม่เกิดร่วมด้วยปัญญาเจตสิก? แล้วอย่างการเกิดในภูมิมนุษย์นี่ จะต้องมีปัญญาเจตสิกเกิดร่วมกับปฏิสนธิจิตด้วยใช่ไหมครับ จึงทำให้มนุษย์มีระบบสมองหรือความฉลาดหรือวิธีการคิดที่แตกต่างออกไปจากสัตว์เดรัจฉาน

ผู้ที่เกิดเป็นมนุษย์ เป็นคนฉลาดมีปัญญา รู้เหตุผลสามารถรู้แจ้งอริยสัจจธรรมได้เพราะปฏิสนธิพร้อมด้วยปัญญาส่วนหนึ่ง อีกส่วนหนึ่ง เพราะได้สะสมอบรมปัญญาในชาติก่อนไว้มาก อีกส่วนหนึ่งเพราะได้ฟัง พระธรรมอันประเสริฐของพระพุทธองค์ชาตินี้จึงมีปัญญา สำหรับผู้ที่โง่เขลาปัญญาอ่อน เพราะปฏิสนธิด้วยจิตประเภทอเหตุกะไม่มีปัญญาเกิดร่วมด้วย และในชาติก่อนไม่ได้สะสมอบรมปัญญามา ส่วนสัตว์เดรัจฉานที่โง่เขลา เพราะปฏิสนธิด้วยอกุศลวิบาก เพราะกำเนิดเป็นอเหตุกะอกุศลวิบากไม่มีปัญญาเกิดร่วมด้วย เพราะก่อนจุติมรณาสันวิถีเป็นอกุศลจิต เพราะเคยสะสมโมหะไว้มาก จึงเป็นเหตุให้สัตว์เดรัจฉานไม่ฉลาดเหมือนมนุษย์

สาธุ ขอขอบพระคุณครับ ขอถามเพิ่มเติมอีกนิดนะครับ คือ หมายถึงว่า ถ้าชาตินี้อาจจะเคยเป็นมนุษย์ ปกติมาก่อน แต่ได้สะสมโมหะไว้มากในขณะที่ยังมีชีวิต แล้วก่อนจุติจิตจะเกิดขึ้น มรณาสันวิถีเป็นอกุศลจิตเนื่องจากโมหะที่สะสมไว้นั้น ก็ทำให้ปฏิสนธิจิตที่เกิดขึ้นใน ภูมิเดรัจฉานนั้นไม่มีปัญญาเกิดร่วมด้วย ใช่ไหมครับ ฉะนั้น แสดงว่าจุดสำคัญที่ทำให้เกิดเป็นสัตว์เดรัจฉาน ก็เพราะไม่มีปัญญาเกิดร่วมกับปฏิสนธิจิตและก็เป็นอเหตุอกุศลวิบาก ซึ่งต่างจากคนปัญญาอ่อนที่โง่เขลาเหมือนกัน และไม่มีปัญญาเกิดร่วมกับปฏิสนธิจิตเหมือนกัน แต่ที่ต่างกันคือคนปัญญาอ่อนปฏิสนธิด้วย อเหตุกะกุศลวิบาก (เพราะในภูมิมนุษย์เป็นกุศลวิบาก) อย่างนี้ ผมเข้าใจถูกมั้ยครับ อาจจะอ่านคำถามแล้วงงนิดๆ ก็ต้องขอโทษด้วยนะครับ

การปฏิสนธิในอบายภูมิทั้ง ๔ ภูมิ คือ นรก เดรัจฉาน เปรต อสุรกาย ไม่มีปัญญาเกิดร่วมด้วยเพราะเป็นผลของอกุศล แต่ในภูมินรกจะมากไปด้วยโทสะ ในภูมิเปรตจะมากไปด้วยโลภะ ในภูมิเดรัจฉานมากไปด้วยโมหะ จุดสำคัญที่ทำให้ปฏิสนธิในภูมิเดรัจฉาน เพราะอกุศลกรรมแต่เป็นอกุศลกรรมนั้นเบากว่า อกุศลกรรมที่ทำให้ปฏิสนธิในภูมินรก ส่วนผู้ที่เกิดเป็นมนุษย์ที่มีปัญญาอ่อน หรือเป็นใบ้ พิการ เพราะเป็นผลของกุศลมีกำลังอ่อน จึงถูกอกุศลกรรมเบียดเบียน

สาธุๆ ๆ ขอขอบพระคุณสำหรับคำตอบครับ

แต่ทุกอย่างก็มาจากการสะสม ถ้าชาตินี้เราสะสมปัญญา สะสมอุปนิสัยที่ดี แต่เราไม่ได้เป็นพระโสดาบัน โอกาสที่ไปอบายภูมิ ๔ ก็มีได้ สมมติว่าเราไปเกิดเป็นสัตว์เดรัจฉาน แต่อุปนิสัยที่ดีก็ติดตามเราไปได้ รวมถึงการสะสมปัญญาด้วย เช่น สัตว์เดรัจฉาน บางตัวก็มีคุณธรรม นิสัยดี มีเมตตา และฉลาดด้วย เช่น ในอดีตชาติพระพุทธเจ้าเราเคยเกิดเป็นพญาช้าง เป็นลิง เป็นพญานก เป็นต้น พระอานนท์ก็เคยเกิดเป็นนก และยอมสละชีวิตแทนพญานกคือ พระโพธิสัตว์ เป็นต้น

ขอขอบพระคุณที่ช่วยเปิดประเด็นนะคะ มีประโยชน์ค่ะ

ขอขอบพระคุณทุกท่านที่ช่วยตอบด้วยนะคะกระจ่างค่ะ

ขออนุโมทนาค่ะ

ดูที่หัวข้อ "ความเฉลียวฉลาดทางโลก เป็นติเหตุกะบุคคล"

สาธุ ขอขอบพระคุณทุกท่านมากครับที่ช่วยชี้แนะ

ขออนุโมทนาครับ

กราบขอบพระคุณครับ ขออนุโมทนาครับ