มีพระสูตรสั้นๆ สูตรหนึ่ง ซึ่งจะอุปการะเกื้อกูลท่านผู้ฟังให้เฉลียวใจที่จะระลึกรู้ลักษณะของนามธรรมและรูปธรรมที่ปรากฏตามความเป็นจริง ไม่ข้ามไปปฏิบัติอย่างอื่น

สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค ... กูฏสูตร มีข้อความว่า

ดูกร ภิกษุทั้งหลาย ก็ผู้ใดพึงกล่าวอย่างนี้ว่า เราไม่ตรัสรู้ทุกขอริยสัจตามความเป็นจริงแล้ว ไม่ตรัสรู้ทุกขสมุทยอริยสัจ ไม่ตรัสรู้ทุกขนิโรธอริสัจ ไม่ตรัสรู้ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทาอริยสัจตามความเป็นจริงแล้ว จักกระทำที่สุดแห่งทุกข์โดยชอบดังนี้ ข้อนี้มิใช่ฐานะที่จะมีได้

ที่ว่าจะพ้นทุกข์เป็นพระอริยเจ้าโดยที่ไม่รู้ทุกขอริยสัจ คือ ความเกิดขึ้นและดับไปของนามและรูปทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจตามปกติ เมื่อไม่รู้แล้วจะกล่าวว่า จักกระทำที่สุดแห่งทุกข์โดยชอบดังนี้ ข้อนี้มิใช่ฐานะที่จะมีได้

เปรียบเหมือนผู้ใดพึงกล่าวอย่างนี้ว่า เราไม่ได้กระทำเรือนชั้นล่าง แล้วจักยกเรือนชั้นบนแห่งเรือนยอดดังนี้ ข้อนี้มิใช่ฐานะที่จะมีได้ ฉันใด ผู้ใดพึงกล่าวอย่างนี้ว่า เราไม่ได้ตรัสรู้ทุกขอริยสัจตามความเป็นจริงแล้ว ไม่ได้ตรัสรู้ทุกขสมุทยอริยสัจตามความเป็นจริงแล้ว ไม่ได้ตรัสรู้ทุกขนิโรธอริยสัจตามความเป็นจริงแล้ว ไม่ได้ตรัสรู้ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทาตามความเป็นจริงแล้ว จักกระทำที่สุดแห่งทุกข์โดยชอบดังนี้ ข้อนี้มิใช่ฐานะที่จะมีได้ ฉันนั้นเหมือนกัน

ไม่ระลึกรู้ลักษณะของนามและรูปทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ แต่จะไปรู้แทงตลอดในสภาพของพระนิพพานได้ไหม ในเมื่อยังไม่ปรากฏ แต่ที่กำลังปรากฏ คือนามและรูปทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ

ข้อความต่อไป

พระผู้มีพระภาคตรัสว่า

ดูกร ภิกษุทั้งหลาย ก็ผู้ใดพึงกล่าวอย่างนี้ว่า เราได้ตรัสรู้ทุกขอริยสัจตามความเป็นจริงแล้ว ฯลฯ ได้ตรัสรู้ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทาอริยสัจตามความเป็นจริงแล้ว จักกระทำที่สุดแห่งทุกข์โดยชอบดังนี้ ข้อนี้เป็นฐานะที่จะมีได้ เปรียบเหมือนผู้ใดพึงกล่าวอย่างนี้ว่า เรากระทำเรือนชั้นล่างแล้ว จักยกเรือนชั้นบนแห่งเรือนยอด ดังนี้ ข้อนี้เป็นฐานะที่จะมีได้ ฉันใด ผู้ใดพึงกล่าวอย่างนี้ว่า เราได้ตรัสรู้ทุกขอริยสัจตามความเป็นจริงแล้ว ฯลฯ ได้ตรัสรู้ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทาอริยสัจตามความเป็นจริงแล้ว จักกระทำที่สุดแห่งทุกข์โดยชอบดังนี้ ข้อนี้เป็นฐานะที่จะมีได้ ฉันนั้นเหมือนกัน

ดูกร ภิกษุทั้งหลาย เพราะฉะนั้นแหละ เธอทั้งหลายพึงกระทำความเพียร เพื่อรู้ตามความเป็นจริงว่า นี้ทุกข์ นี้ทุกขสมุทัย นี้ทุกขนิโรธ นี้ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา

เพราะฉะนั้น ถ้าท่านผู้ฟังระลึกรู้ลักษณะของนามและรูปที่กำลังปรากฏตามความเป็นจริงทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ แล้วจะกล่าวว่า จะไม่กระทำที่สุดแห่งทุกข์ ข้อนั้นก็ไม่ใช่ฐานะที่จะมีได้ เพราะเหตุว่าการที่จะดับทุกข์ได้ เพราะรู้สภาพธรรมที่ปรากฏตามความเป็นจริง ... แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ 232

รับฟัง ... กูฏสูตร