เราจะไม่รู้จักธรรมโดยเพียงชื่อ หรือว่าคิดเรื่องราว แต่ว่าต้องรู้ตัวจริงๆ ของธรรมว่าแม้ขณะที่คิด เป็นไปกับความสนุกสนานเพลิดเพลินก็เป็นธรรม ทรงแสดงไว้โดยละเอียดว่า เป็นธรรมประเภทไหน จนกว่าจะรู้จริงๆ ว่าเป็นธรรม

เวลาที่ได้ยินได้ฟังธรรมก็เกิดความเข้าใจ ความเข้าใจจะเกิดขึ้นมาเองคงไม่ได้ ต้องอาศัยการฟัง การพิจารณาไตร่ตรอง และเวลาที่ไปที่อื่น และก็มีเรื่องราวต่างๆ เรื่องนั้นเรื่องนี้ ความเข้าใจเรื่องธรรมก็หายไป ขณะนั้นไม่ได้คิดถึงว่าเป็นธรรมเลย ทั้งๆ ที่ได้ยินได้ฟังว่าเป็นธรรม แต่ตามความเป็นจริงก็เทียบส่วนได้กับการที่ได้ยินธรรมน้อย หรือมากกว่าชีวิตประจำวัน ซึ่งเคยเป็นมาแล้วในสังสารวัฏฏ์

จะเห็นได้ว่า ถึงแม้ว่าจะได้ยินวันหนึ่งๆ บางท่านก็อาจจะได้ยินบ่อยมาก อาจจะตั้งแต่ เวลาเช้า ๐๔.๓๐น. ๐๕.๐๐น หรือ ๐๖.๐๐น.ก็แล้วแต่ ขณะนั้นก็มีความเข้าใจ แต่หลังจากนั้นแล้ว ก็เป็นโอกาส หรือเป็นปัจจัยของสิ่งที่สั่งสมมานานแสนนาน ที่จะต้องเป็นการไม่นึกถึงธรรม เพราะว่ามีเรื่องอื่นที่ปรากฏให้จำ ให้คิด และก็ปรุงแต่งให้เหมือนเคย คือเป็นความไม่รู้ในลักษณะของสิ่งนั้นต่อไป

พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 2

เริ่มต้นเข้าใจว่าธรรมคืออะไร