เป็นผลของอกุศลกรรม ๑ คือ เป็นอกุศลวิบาก ๑ เป็นผลของกุศลกรรม ๒ เป็นอุเบกขาสันตีรณกุศลวิบาก ๑ ต่างกันที่เวทนา แล้วก็เป็นโสมนัสสันตีรณกุศลวิบาก ๑

ต่างกันตามอารมณ์ที่ประณีต อารมณ์ที่ดีประณีตมากก็มี ฉะนั้นถ้าอารมณ์นั้นดีธรรมดา สันตีรณะที่เกิดต่อจากสัมปฏิจฉันนกุศลวิบากก็เป็นอุเบกขาสันตีรณกุศลวิบาก แต่ถ้าเป็นอารมณ์ที่ประณีตมากเป็นพิเศษ หลังจากที่อุเบกขาสัมปฏิจฉันนกุศลวิบากดับ ก็เป็นโสมนัสสันตีรณกุศลวิบาก

เป็นอย่างหนึ่งอย่างใด แล้วแต่ว่าจะเป็นอุเบกขาสันตีรณะถ้าเป็นอารมณ์ดีปานกลาง ถ้าไม่ใช่อารมณ์นั้นแต่เป็นอารมณ์ที่ประณีตกว่านั้น แทนที่จะเป็นอุเบกขาสันตีรณะเกิด ก็เป็นโสมนัสสันตีรณกุศลวิบากเกิด อารมณ์ไม่เปลี่ยนจะมีสันตีรณะ ๒ ขณะไม่ได้ หรือ ๒ ประเภทก็ไม่ได้

พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 70

เหตุใดสันตีรณจิตมีถึง ๓ ประเภท