เห็นมีไหม ทุกท่านตอบเหมือนกัน เป็นจริงสำหรับทุกคน และที่คุณสำราญกล่าวถึงเมื่อครู่นี้ สิ่งที่มีจริงเป็นชาติไทย หรือชาติฝรั่ง หรือญี่ปุ่น เช่น "เห็น" ขณะนี้ ชาติอะไร นกเห็นเป็นชาติอะไร เพราะฉะนั้นก็แสดงให้เห็นว่า ไม่ต้องใช้คำเลย สิ่งที่มีจริง ไม่ได้เปลี่ยนแปลงเลย และต่อไปก็จะรู้ว่าการตรัสรู้ของพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ก็คือเป็นหนึ่งไม่เป็นสอง ที่จะเปลี่ยนเป็นอย่างอื่นไม่ได้เลย

“เห็น” เป็นสภาพธรรมที่มีจริง จริงตลอดกาล ในอดีตเห็นไม่เปลี่ยนแปลง “เห็น” ก็คือสามารถที่จะรู้ว่าขณะนี้ สิ่งที่ปรากฏทางตามีลักษณะอย่างนี้ ทางหูไม่ว่าเสียงในอดีตก็ต้องมีใช่ไหม เสียงเมื่อวานก็มี ตอนเกิดมาก็มีเสียงต่างๆ ลักษณะของเสียงที่ปรากฏก็ต่างๆ กันไป แต่เสียงก็เป็นสภาพธรรมอย่างหนึ่งซึ่งสามารถรู้ได้ทางหู เหมือนกันหมด นกมีหู มีโสตปสาท หรือไม่ โสตปสาท หมายความถึง สภาพของรูปชนิดหนึ่งซึ่งสามารถกระทบเสียงก็คือธรรม เป็นสิ่งที่มีจริง ไม่ต้องเรียกชื่อ ไม่มีเชื้อชาติ แต่ว่าเป็นสิ่งซึ่งมีปัจจัยปรุงแต่งจึงเกิดขึ้น ปรากฏให้รู้ว่ามี

พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 2

เริ่มต้นเข้าใจว่าธรรมคืออะไร