ละความชนะและความแพ้ได้ย่อมอยู่เป็นสุข [เรื่องปราชัยของพระเจ้าโกศล]
โดย JANYAPINPARD  19 ม.ค. 2553
หัวข้อหมายเลข 15179

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท เล่ม ๑ ภาค ๒ ตอน ๓-หน้าที่ 369

๓. เรื่องปราชัยของพระเจ้าโกศล [๑๕๙] พระศาสดา เมื่อประทับอยู่ในพระเชตวัน ทรงปราชภความปราชัย

ของพระเจ้าโกศล ตรัสพระธรรมเทศนานี้ว่า " ชย เวร " เป็นต้น.

อาแพ้หลาน

ได้ยินว่า พระเจ้าโกศลนั้นทรงอาศัยกาสิกคาม รบอยู่กับพระเจ้า

อชาตศัตรู ผู้เป็นพระเจ้าหลาน อันพระเจ้าอชาตศัตรูนั้นให้แพ้แล้ว ๓ ครั้ง

ในครั้งที่๓ ทรงดำริว่า " เราไม่อาจจะยังเด็กซึ่งมีปากยังไม่สิ้นกลิ่นน้ำนม

ให้แพ้ได้, ประโยชน์อะไร ด้วยความเป็นอยู่ของเรา? " ท้าวเธอทรงตัด

พระกระยาหาร เสด็จบรรทมบนพระแท่น. ครั้งนั้น ความเป็นไปอันนั้น

ของท้าวเธอ กระฉ่อนไปทั่วพระนคร. ภิกษุทั้งหลายกราบทูลแด่พระ-

ตถาคตว่า " ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ได้ยินว่า พระราชาทรงอาศัยกาสิกคาม

อันพระเจ้าอชาตศัตรูให้ทรงปราชัยแล้ว ๓ ครั้ง, บัดนี้ ท้าวเธอทรงปราชัย

(กลับ) มาแล้ว ทรงตัดพระกระยาหารผทมบนพระแท่น ด้วยทรงดำริว่า

' เราไม่อาจจะยังเด็กซึ่งมีปากยังไม่สิ้นกลิ่นน้ำนมให้แพ้ได้, ประโยชน์อะไร

ด้วยความเป็นอยู่ของเรา?



ความคิดเห็น 1    โดย JANYAPINPARD  วันที่ 19 ม.ค. 2553
พระศาสดา ทรงสดับกถาของภิกษุเหล่านั้นแล้ว ตรัสว่า " ภิกษุ

ทั้งหลาย แม้ผู้ชนะย่อมก่อเวร, ฝ่ายผู้แพ้ย่อมอยู่เป็นทุกข์เหมือนกัน "

ดังนี้แล้ว ตรัสพระคาถานี้ว่า :-

" ผู้ชนะย่อมก่อเวร ผู้แพ้ย่อมอยู่เป็นทุกข์, ผู้สงบ

ระงับ ละความชนะและความแพ้ได้แล้ว ย่อมอยู่

เป็นสุข."

แก้อรรถ

บรรดาบทเหล่านั้น บทว่า ชย ความว่า ผู้ชนะผู้อื่น ย่อมกลับ

ได้เวร. บทว่า ปราชิโต ความว่า ผู้อันคนอื่นให้แพ้แล้ว ย่อมอยู่เป็น

ทุกข์ คือย่อมอยู่ลำบาก ในอิริยาบถทั้งปวงทีเดียว ด้วยคิดว่า " ในกาล

ไรเล่าหนอ เราอาจเห็นหลังของปัจจามิตร? "

บทว่า อุปสนฺโต ความว่า พระขีณาสพ ผู้มีกิเลสมีราคะเป็นต้น

ในภายในสงบระงับ ละความชนะและความแพ้ได้ ย่อมอยู่เป็นสุข คือ

ย่อมอยู่สบายแท้ ในอิริยาบถทั้งปวง.

ในกาลจบเทศนา ชนเป็นอันมากบรรลุอริยผลทั้งหลาย มีโสดา-

ปัตติผลเป็นต้น ดังนี้แล.

เรื่องปราชัยของพระเจ้าโกศล จบ.