ผมยังสับสนตรงนี้ว่า เรื่องราวที่เราคิดนึกทางมโนทวารเป็นรูปธรรมหรือเป็นนามธรรมหรือว่าเป็นบัญญัติ คือสิ่งที่ไม่มีอยู่จริง ถ้าเช่นนั้นแล้ว อะไรเป็นรูปที่มากระทบใจครับเพราะทวารอื่นๆ ทั้ง ๕ ทวาร ก็จะต้องมีรูปธรรมมากระทบนามธรรมเสมอ หรือว่าทางใจไม่จำเป็นต้องเป็นรูปกระทบนาม ครับ

วิถีจิตทางมโนทวารรับรู้ได้ทุกอารมณ์ คือ ทั้งรูปธรรม นามธรรม และบัญญัติ รูปที่รู้ทางเฉพาะทางมโนทวาร ได้แก่ ปสาทรูป สขุมรูป นามธรรมรู้ได้ทางใจอย่างเดียวบัญญัติรู้ได้ทางใจอย่างเดียว และนอกจากนั้นยังรับรู้อารมณ์ต่อจากทางปัญจทวารด้วย ฉะนั้น ทางมโนทวารรู้อารมณ์ได้ทุกอย่าง แต่ส่วนมากจะเป็นเรื่องราวของปรมัตถ์ คือ ไม่ใช่ลักษณะปรมัตถ์นั้นจริงๆ เช่น ปสาทรูป ภาวรูป ชีวิตรูป เป็นต้น ขณะที่จิตรู้รูปเหล่านั้นเป็นเพียงการรู้ในอาการของรูปเท่านั้น

ขอขอบพระคุณอย่างสูงที่ช่วยกรุณาชี้แนะครับ

อนุโมทนาสาธุ

ขออนุโมทนาค่ะ

ธาตุน้ำ (อาโปธาตุ) ก็รู้ได้ด้วยทางใจเท่านั้นเหมือนกัน

ขออนุโมทนาครับ