ถ. ทีนี้สมมติว่าเข้าไปอยู่ในป่า อย่างที่เราอ่านหนังสือบ่อยๆ อาจจะมีเทวดามาพูดโต้ตอบกัน พูดคุยกันทางธรรมแล้วปัญญาเกิด ความทุกข์ที่มีมากๆ อาจจะสอนตามธรรมชาติ แล้วทำให้รู้ธรรม ไม่ทราบว่าอย่างนี้จะได้หรือเปล่า

สุ. บรรลุธรรมนั้น บรรลุอย่างไร

ถ. ก็อย่างที่เราอ่านหนังสือกันบ่อยๆ พระป่าท่านก็บอกว่า ท่านบรรลุธรรม ท่านมองเห็นสัจจธรรม

สุ. สัจจธรรม คือเดี๋ยวนี้หรือเปล่า

ต. ก็ไม่รู้ซีคะ

สุ. ไม่รู้ก็คือไม่รู้ ใครปฏิบัติอย่างไรเราก็ไม่รู้ ใครคิดว่าตัวเองบรรลุ เราก็ไม่รู้ คนอื่นว่าคนนั้นคนนี้บรรลุ เราก็ไม่รู้ แทนที่จะเป็นไม่รู้ก็ขอให้เป็นปัญญาของเราเอง ที่รู้หนทางว่าการที่จะรู้แจ้งอริยสัจจธรรมเป็นพระอริยบุคคลได้นั้น เพราะปัญญารู้อะไร และอบรมเจริญปัญญาขึ้นได้อย่างไร

ถ. คือพระส่วนใหญ่พอบวชเสร็จ ท่านก็ต้องเรียนในวัดบ้างเล็กน้อย

สุ. นั่นเป็นเรื่องของท่าน แต่เรื่องของเราก็คือ จะต้องรู้ว่าปัญญารู้อะไร จึงจะเป็นพระอริยบุคคลได้ มิฉะนั้น ก็จะเป็นผู้ตื่นเต้นง่าย ใครบอกว่าอะไรก็เชื่อ พระผู้มีพระภาคมิได้ทรงมอบให้บุคคลหนึ่งบุคคลใดเป็นศาสดาแทนพระองค์ พระธรรมที่พระองค์ทรงแสดงไว้แล้วเป็นศาสดาแทนพระองค์ ผู้ที่ศึกษาพระธรรมเข้าใจแล้วรู้ว่า การปฏิบัติถูกคืออย่างไร การปฏิบัติผิดคืออย่างไร [ตอนที่ 9]

รับฟัง ... นิยมพระป่าที่ออกธุดงค์