[เล่มที่ 18] พระสุตตันตปิฎก มัชฌิมนิกาย มูลปัณณาสก์ เล่ม ๑ ภาค ๒ - หน้า 285 - 286

๒. อลคัททูปมสูตร

[๒๗๘] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย โมฆบุรุษ บางพวกในพระธรรมวินัยนี้ ย่อมเล่าเรียนธรรม คือ สุตตะ เคยยะ เวยยากรณะ คาถา อุทาน อิติวุตตกะ ชาดก อัพภูตธรรม เวทัลละ โมฆบุรุษเหล่านั้น เล่าเรียนธรรมนั้นแล้ว ย่อมไม่ไตร่ตรองเนื้อความแห่งธรรมเหล่านั้นด้วยปัญญา ธรรมเหล่านั้น ย่อมไม่ควรซึ่งการเพ่งแห่งโมฆบุรุษเหล่านั้น ผู้ไม่ไตร่ตรองเนื้อความด้วยปัญญา โมฆบุรุษเหล่านั้น ข่มผู้อื่นเป็นอานิสงส์ หมายเปลื้องคํากล่าวร้ายของผู้อื่นเป็นอานิสงส์ จึงเล่าเรียนธรรม ก็กุลบุตรทั้งหลาย ย่อมเล่าเรียนธรรมเพื่อประโยชน์อันใด โมฆบุรุษเหล่านั้น ย่อมไม่ได้เสวยประโยชน์นั้นแห่งธรรมนั้น ธรรมเหล่านั้น อันโมฆบุรุษเหล่านั้นเรียนไม่ดีแล้ว ย่อมเป็นไปเพื่อสิ่งไม่เป็นประโยชน์ เพื่อทุกข์สิ้นกาลนาน ข้อนั้นเป็นเพราะอะไร เพราะธรรมทั้งหลายอันตนเรียนไม่ดีแล้ว ภิกษุทั้งหลาย เปรียบเหมือนบุรุษผู้มีความต้องการด้วยงูพิษ เสาะหางูพิษ เที่ยวแสวงหางูพิษ เขาพึงพบงูพิษตัวใหญ่ พึงจับงูพิษนั้นที่ขนดหรือที่หาง งูพิษนั้นพึงแว้งกัดเขาที่มือ ที่แขน หรือที่อวัยวะใหญ่น้อยแห่งใดแห่งหนึ่ง เขาพึงถึงความตาย หรือความทุกข์ปางตาย มีการกัดนั้นเป็นเหตุ ข้อนั้นเป็นเพราะเหตุอะไร เพราะงูพิษตนจับไม่ดีแล้วแม้ฉันใด ภิกษุทั้งหลาย พวกโมฆบุรุษบางพวกในพระธรรมวินัยนี้ ก็ฉันนั้นนั่นแล ย่อมเล่าเรียนธรรม คือ สุตตะ เคยยะ ... อัพภูตธรรม เวทัลละ โมฆบุรุษเหล่านั้น เล่าเรียนธรรมนั้นแล้ว ย่อมไม่ไตร่ตรองเนื้อความแห่งธรรมเหล่านั้น ด้วยปัญญา ธรรมเหล่านั้นย่อมไม่ควรซึ่งการเพ่งแห่งโมฆะบุรุษเหล่านั้น ผู้ไม่ไตร่ตรองเนื้อความด้วยปัญญา โมฆบุรุษเหล่านั้น หมายข่มผู้อื่นเป็นอานิสงส์ หมายเปลื้องคํากล่าวร้ายผู้อื่นเป็นอานิสงส์ จึงเล่าเรียนธรรม ก็กุลบุตรทั้งหลายย่อมเล่าเรียนธรรมเพื่อประโยชน์อันใด โมฆบุรุษเหล่านั้นย่อมไม่ได้เสวยประโยชน์นั้นแห่งธรรมนั้น ธรรมเหล่านั้น อันโมฆบุรุษเหล่านั้นเรียนไม่ดีแล้ว ย่อมเป็นไปเพื่อสิ่งไม่เป็นประโยชน์ เพื่อทุกข์สิ้นกาลนาน ข้อนั้นเป็นเพราะเหตุอะไร เพราะธรรมทั้งหลายอันตนเรียนไม่ดีแล้ว.

อ.วิชัย: กราบท่านอาจารย์ครับ เมื่อวานก็มีโอกาสได้สนทนาเรื่อง บ่นเพ้อธรรม ซึ่งก็ได้อัญเชิญข้อความในพระวินัยปิฎกครับ ได้แสดงเรื่องของปริยัติซึ่งตามการศึกษาก็รู้ว่า ปริยัติจะมีอยู่ ๓ อย่าง อันแรก ก็คือ อลคัททูปมปริยัติ ก็คือการศึกษาพระธรรม อุปมาเหมือนกับการจับงูพิษข้างหาง ซึ่งในส่วนนี้ก็จะมีการกล่าวถึง การบ่นเพ้อธรรม ด้วยครับ ก็ขออนุญาติท่านอาจารย์กล่าวข้อความในพระวินัยปิฎกครับ

ดูก่อน ภิกษุทั้งหลาย โมฆบุรุษบางพวกในพระธรรมวินัยนี้ ก็ฉันนั้นเหมือนกัน ย่อมเล่าเรียนธรรม คือสุตตะ เคยยะ เวยกรณะ คาถา อุทาน อิติวุตตกะ ชาดก อัพภูตธรรม เวทัลละ พวกเขาครั้นเรียนธรรมนั้นแล้ว ย่อมไม่พิจารณาแห่งธรรมเหล่านั้นด้วยปัญญา ธรรมเหล่านั้นย่อมไม่ควรต่อการเพ่งพินิจแก่พวกเขาผู้ไม่พิจารณาอรรถะด้วยปัญญา พวกเขาเรียนมีการโต้แย้งเป็นอนิสงส์และมีการบ่นเพ้อว่าอย่างนี้เป็นอนิสงส์ และย่อมไม่ได้รับประโยชน์แห่งธรรมที่พวกกุลบุตรต้องประสงค์เล่าเรียน ธรรมเหล่านั้นที่พวกเขาเรียนไม่ดี ย่อมเป็นไปเพื่อมิใช่ประโยชน์ เพื่อทุกข์สิ้นกาลนานแก่โมฆบุรุษเหล่านั้น ข้อนั้นเพราะเหตุใด ดูก่อน ภิกษุทั้งหลาย ข้อนั้นเพราะธรรมทั้งหลายอันโมฆบุรุษเหล่านั้นเรียนไม่ดี

นี่ครับท่านอาจารย์ ซึ่งการศึกษาพระธรรมก็มีการศึกษาจากพยัญชนะต่างๆ ครับ อย่างจิตบ้าง เจตสิกบ้าง รูปบ้าง ซึ่งนิพพานก็พอได้ยินนะครับ แต่ว่าก็รู้ว่ายังไม่สามารถเข้าใจได้ในขณะนี้ครับ ซึ่งไม่ปรากฏในขณะนี้ด้วยครับ ซึ่งในการศึกษาปริยัตินี่ครับ คือบางครั้งก็รู้จุดประสงค์ว่า ศึกษาเพื่อความเข้าใจครับ แต่ว่าบางครั้งก็มีการคิดถึงเรื่องราวของธรรมครับ แล้วก็เมื่อมีการสนทนาธรรม ก็มีการกล่าวคำต่างๆ ตามที่เราได้ยินได้ฟังมาครับ

ก็กราบเท้าท่านอาจารย์ให้ความละเอียดถึงการที่จะเพียงฟังมาแล้วก็พูดๆ ตามที่ตนได้ฟังมากับการที่จะศึกษาด้วยความเข้าใจ และด้วยการกล่าวธรรมที่จะเป็นประโยชน์ต่อบุคคลอื่นด้วยครับท่านอาจารย์ครับ

ท่านอาจารย์: มีคำหนึ่งที่คุณวิชัยกล่าว ศึกษาเพื่อเข้าใจธรรม เพราะฉะนั้น ต้องไม่ลืมจุดนี้

อ.วิชัย: อย่างถ้ากล่าวถึงคำว่า ธรรม ก็ตอบโดยที่ไม่ลังเลเลยว่า ก็เป็นสิ่งที่มีจริง เดี๋ยวนี้มีจริงๆ ครับ

ท่านอาจารย์: แล้วเข้าใจแค่ไหน?

อ.วิชัย: ในขั้นไตร่ตรองก็รู้ว่า มีจริงๆ ครับ อย่างเห็นมีแน่ๆ ครับ เปลี่ยนเป็นอย่างอื่นก็ไม่ได้

ท่านอาจารย์: เพื่อประจักษ์แจ้งเห็นใช่ไหม?

อ.วิชัย: เพื่อประจักษ์แจ้งเห็นครับ แต่ว่า ตอนนี้ยังไม่ได้ถึงความรู้ระดับนั้น

ท่านอาจารย์: ฟังอย่างไร ศึกษาอย่างไร สนทนาอย่างไร ก็เพื่อถึงการประจักษ์แจ้ง เห็น ตามความเป็นจริงที่ได้ฟังมาแล้วทั้งหมด มิเช่นนั้น การฟังนั้นก็เป็นโมฆะ ไม่มีประโยชน์อะไร ฟังไปก็ไม่มีประโยชน์อะไรและรู้ไหมว่า ถ้าไม่ใช่จุดประสงค์อันนี้ โมฆบุรุษ เพราะเท่าที่เรียนมาเป็นโมฆะ ถ้าไม่ใช่เพื่อเข้าใจสิ่งที่กำลปรากฏ ประจักษ์แจ้งความจริงของสิ่งนั้น

ขอเชิญคลิกอ่านได้ที่..

การศึกษาพระธรรมอุปมาเหมือนการจับงูพิษข้างหาง [อลคัททูปมสูตร]

ขอเชิญคลิกฟังได้ที่..

ฟังธรรมเพราะอยาก หรือเพื่อเข้าใจถูก
กราบเท้าบูชาคุณท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ด้วยความเคารพยิ่งค่ะ

กราบยินดีในกุศลจิตของ อ.วิชัย ด้วยความเคารพค่ะ