การพิจารณาสภาพธรรม หมายความว่า การศึกษา การใส่ใจ การค่อยๆ รู้ ค่อยๆ เข้าใจ ซึ่งสิ่งที่กำลังปรากฏจริงๆ แล้ว การพิจารณา เป็นกิจของปัญญา ที่เกิดจากการฟังด้วยความเข้าใจ ดังข้อความใน ธรรมสังคณีว่า
ขอเชิญคลิกอ่านได้ที่... กำลังคือการพิจารณา เป็นไฉน?

การพิจารณาสภาพธรรม หมายถึง การใส่ใจต่อธรรมะที่กำลังปรากฏ มีเป็นปกติ การเห็นการได้ยิน การได้กลิ่น การลิ้มรส การกระทบสัมผัส และการคิดนึก แต่ปกติเราไม่ได้ใส่ใจ ไม่ได้พิจารณาว่าเป็นธรรมะ พราะปกติ เรามักจะหลงลืมสติ

การพิจารณาสภาพธรรมมีเป้าหมายเพื่อพิจารณาให้เห็น สภาพธรรมตามความเป็นจริงว่า ไม่มีสัตว์ บุคคล ตัวตน เพื่อละคลายอัตตสัญญา ว่าเป็นเรา มีสัตว์ มีบุคคล มีตัวตนเมื่อไม่มีสัตว์ บุคคล ตัวตน กิเลสอื่นๆ จึงจะดับหมดสิ้นเป็นสมุจเฉทได้ต่อไป ตามลำดับ